H ελληνική αγορά αυτοκινήτου στα χρόνια της πανδημίας

Ανάλυση του Μιχάλη Μάρκου¹ για την ελληνική αγορά αυτοκινήτου στα χρόνια της πανδημίας, τις επιδράσεις της στην πορεία των μαρκών και το μέλλον, όπως αναμένεται να διαμορφωθεί.

Έχουν περάσει δύο χρόνια από το ξέσπασμα της πανδημίας (Covid-19) σε όλο τον κόσμο, που επηρέασε όλες τις εμπορικές δραστηριότητες πολλών παραγωγικών κλάδων, όπως και αυτόν του αυτοκινήτου. Σε αυτό το δυσμενές περιβάλλον προστέθηκαν πρόσφατα, η έλλειψη microchips που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες στην αγορά (και προκαλεί μεγάλες καθυστερήσεις στις παραδόσεις καινούργιων αυτοκινήτων και αύξηση των τιμών για τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα), ο πόλεμος που ξέσπασε στην Ουκρανία και οι εκρηκτικές αυξήσεις που πραγματοποιήθηκαν στα καύσιμα και το ρεύμα. Μέσα λοιπόν σε αυτό το κλίμα, η ελληνική αγορά αυτοκινήτου κατάφερε να πραγματοποιήσει εξαψήφιες πωλήσεις ξανά, φτάνοντας τις 100.911 (αύξηση +24,6% σε σχέση με το 2020).

Κύριο χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης χρονιάς ήταν η εκτόξευση των πωλήσεων (κάτι το οποίο ήταν λογικό και αναμενόμενο) τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο κατά +181,36% (30.033 πωλήσεις το 2021 σε σχέση με τις 10.674 πωλήσεις το 2020), που έχει να κάνει κυρίως με την αυξημένη ζήτηση RAC/LTR αυτοκινήτων, την συγκεκριμένη περίοδο. Όσον αφορά την διάκριση των πωλήσεων μεταξύ λιανικών και εταιρικών πωλήσεων, το 2021, οι λιανικές ταξινομήσεις νέων επιβατικών αυτοκινήτων κατέλαβαν το μισό μερίδιο (50,30%) επί του συνόλου της αγοράς.

Όλες σχεδόν οι εταιρείες κατέγραψαν βελτίωση των πωλήσεων τους σε σχέση με το 2020, με την Cupra να καταγράφει την εκπληκτική αύξηση των +11.700% (118 πωλήσεις το 2021 έναντι 1! το 2020). Στο τοπ 10 των πωλήσεων έχουμε δύο νεοεισερχόμενες εταιρείες, την Kia (που για πρώτη φορά στην ιστορία της, μπαίνει στο τοπ 10 των πωλήσεων στην ελληνική αγορά) και την BMW, που παίρνουν τις θέσεις των Nissan και Renault αντίστοιχα. Επίσης, στα αξιοσημείωτα της χρονιάς είναι οι επιδόσεις της Peugeot (10.581 πωλήσεις και μερίδιο 10,49%) που κατάφερε (μαζί με την Toyota) να είναι οι μοναδικές εταιρείες για το 2021 με πενταψήφιες πωλήσεις και διψήφιο μερίδιο αγοράς, κάτι που είχαμε να δούμε από το μακρινό (πλέον) 2011 (με την Toyota και την Opel αντίστοιχα).

Η Fiat παρέμεινε για 2^η συνεχόμενη χρονιά εκτός τοπ-10 (13^η θέση) και συνολικά μόνο επτά εταιρείες είδαν μείωση των πωλήσεων τους σε σχέση με το 2020. Αυτές ήταν η Mitsubishi (μείωση -48,76%), η Alfa Romeo (μείωση -41,75%), η Nissan (μείωση -18,61%), η Honda (μείωση -17,21%), η Renault (μείωση -14,36%), η Subaru (μείωση -10,26%, και η Skoda (μείωση -6,84%). Τέλος, η Tesla αυξάνει ακόμα περισσότερο την παρουσία της στην ελληνική αγορά, φτάνοντας τις 598 πωλήσεις, σημειώνοντας μια αύξηση +2.618 % σε σχέση με πέρσι (22 το 2020), ενώ ακόμα καταγράφηκαν το 2021 6 ταξινομήσεις Maserati, 5 ταξινομήσεις Lamborghini και 1 ταξινόμηση Bentley.

Πώς έκλεισε η αγορά το 2021

Πρωταθλήτρια πωλήσεων για 10η συνεχή χρονιά αναδείχθηκε πάλι η Toyota με 13.164 αυτοκίνητα και ποσοστό 13,05% (10.263 και 12,7% το 2020). Στη 2η θέση τερμάτισε η Peugeot με 10.581 αυτοκίνητα και ποσοστό 10,49% (7.925 και 9,8% το 2020), με την Hyundai να συμπληρώνει την 3η θέση με 8.809 αυτοκίνητα και ποσοστό 8,73% (5.224 και 6,5% το 2020). Τη δεκάδα συμπληρώνουν η Volkswagen (7.464 πωλήσεις), η Opel (5.812 πωλήσεις), η Citroën (5.253 πωλήσεις), η Suzuki (4.850 πωλήσεις), και η Kia (4.600 πωλήσεις). Τέλος, για πρώτη φορά στα χρονικά, 2 premium μάρκες κατατάσσονται στο τοπ 10 της ελληνικής αγοράς, με την Μercedes-Benz να έρχεται στην 9^η θέση (4.295 πωλήσεις) και 10^η να έρχεται η BMW (4.187 πωλήσεις).

Στην 11^η θέση βρίσκεται η Nissan (3.953 πωλήσεις) που κατρακύλησε 5 θέσεις σε σχέση με το 2021, στην 12^η θέση βρίσκεται η Audi με αύξηση των πωλήσεων της κατά +31,44% (3.545 ταξινομήσεις) και στην 13^η θέση βρίσκεται η Fiat που ναι μεν είδε αύξηση των πωλήσεων της (3.453 ταξινομήσεις, +21,84%) σε σχέση με το 2021, αλλά παρέμεινε ξανά εκτός της πρώτης δεκάδας. Από εκεί και πέρα, η Ford ήταν 14^η (3.060 πωλήσεις), η Skoda ήταν 15^η (2.996 πωλήσεις) και 16^η η Renault (2.784 πωλήσεις) που είδε και εκείνη την πτώση της κατά 6 θέσεις σε σχέση με το 2021. Τέλος, την πρώτη εικοσάδα κλείνουν, η Dacia (17^η με 2.262 πωλήσεις), η Mini (18^η με 1.914 πωλήσεις), η Seat (19^η με 1.858 πωλησεις) και η Volvo (20^η με 1.715 πωλήσεις).

Πίνακας 1. Ταξινομήσεις Αυτοκινήτων στην Ελληνική Αγορά για το 2021

                                                                                    Πηγή: www.seaa.gr                         

Όσον αφορά τα μοντέλα που πούλησαν περισσότερο μέσα στο 2021, το Toyota Yaris για μια ακόμη χρονιά, με 4.783 ταξινομήσεις ήταν όχι μόνο το πρώτο σε πωλήσεις μικρό αυτοκίνητο, αλλά και γενικότερα το πρώτο σε πωλήσεις επιβατικό του έτους που μας πέρασε. Αμέσως μετά το Yaris, ακολούθησε το Peugeot 208 με 3.476 ταξινομήσεις και αύξηση πωλήσεων 26,81% συγκριτικά με πέρσι. Ακόμη καλύτερα τα πήγε το 3ο σε πωλήσεις μικρό αυτοκίνητο, το Citroen C3, που έκλεισε το 2021 με 3.399 πωλήσεις και αύξηση 72,1%.

Πίνακας 2. Τα πρώτα 10 μοντέλα αυτοκινήτων σε ταξινομήσεις στην Ελληνική Αγορά για το 2021

                                                                                       Πηγή: www.seaa.gr                               

Στην 4η θέση τερμάτισε το Opel Corsa (3.203), ενώ το Peugeot 2008 πραγματοποίησε 3.196 ταξινομήσεις, καταλαμβάνοντας την 5η θέση. Στην 6η θέση βρίσκεται το Toyota C-HR με 2.934 πωλήσεις, στην 7η θέση βρίσκεται άλλο ένα μοντέλο της Toyota, το Toyota Aygo με 2.473 ταξινομήσεις. Στην 8η θέση βρίσκεται το Hyundai i20 (2.396 ταξινομήσεις), ενώ στην 9η θέση βρίσκεται (για πρώτη φορά στο τοπ-10) το Kia Stonic με 2.323 πωλήσεις. Τέλος, το τοπ-10 κλείνει με το 2^ο μοντέλο της Hyundai που βρίσκεται στην λίστα, το i10 με 2.281 πωλήσεις.

Σε θέματα αμαξώματος, το 2021, σχεδόν ένας στους δύο αγοραστές επέλεξαν ξανά την κατηγορία των SUV, που απέσπασε το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς με ποσοστό 47,98% (και 48.416 ταξινομήσεις). Τα μικρομεσαία (Β) απέσπασαν ένα ποσοστό 26,32% (και 26.555 ταξινομήσεις), με την κατηγορία C να έρχεται 3^η με ποσοστό 12,55%, και τέλος τα μικρά (Α) να έρχονται στην 4^η θέση και να αποσπούν ένα ποσοστό 9,91% (με 9.999 ταξινομήσεις).

Πίνακας 3. Ταξινομήσεις Αυτοκινήτων ανά κατηγορία/segment στην Ελληνική Αγορά για το 2021

     Πηγή: www.seaa.gr

Τέλος, ως καύσιμο, προτιμήθηκε η βενζίνη έναντι των πετρελαίου το 2021, με το 49,17% των νέων επιβατικών που πουλήθηκαν να χρησιμοποιούν ως καύσιμο τη βενζίνη, έναντι 53,17% το 2020. Τα πετρελαιοκίνητα υποχώρησαν κατά -21,13% σε σχέση με πέρσι φτάνοντας τις 17.549 πωλήσεις (και μερίδιο 17,39%).

Πίνακας 4. Ταξινομήσεις Αυτοκινήτων ανά καύσιμο στην Ελληνική Αγορά για το 2021

           Πηγή: www.seaa.gr

Όσον αφορά τα ηλεκτροκίνητα, φαίνεται ότι η αγορά των ηλεκτρικών αυτοκινήτων αρχίζει να κινείται σιγά-σιγά και στην Ελλάδα. Οι πωλήσεις των επαναφορτιζόμενων ηλεκτρικών αυτοκινήτων, μπαταρίας και plug-in υβριδικών (BEV και PHEV), το 2021 αυξήθηκαν κατά 226% σε σχέση με το 2020 και έφτασαν τις 6.961 μονάδες, με αποτέλεσμα τα ηλεκτρικά οχήματα να λάβουν το 2021 το 6,90% των συνολικών ταξινομήσεων έναντι 2,6% το 2020.

Η αγορά το 2019 κατέγραψε 114.109 πωλήσεις καινούργιων αυτοκινήτων. Το 2020, με πενταψήφιο αριθμό ταξινομήσεων, που έφτασε τις 80.977 μονάδες, συρρικνώθηκαν κατά -29,04%,.. Κύριο χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης χρονιάς ήταν η σχεδόν πλήρης κατάρρευση της αγοράς τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο με κάθετη πτώση των πωλήσεων κατά -70% (10.674 μονάδες το 2020 σε σχέση με 35.653 το 2019), σε μια περίοδο που είναι ιδιαίτερα αυξημένες οι πωλήσεις RAC/LTR. Ενδεικτικά, τον Απρίλιο του 2020, η πτώση των πωλήσεων ήταν της τάξης του -80,2% οδηγώντας 24 εταιρείες (σε σύνολο 39) σε διψήφιες (!) πωλήσεις αυτοκινήτων τον συγκεκριμένο μήνα. Την πτώση του 2020, διαδέχτηκε η αύξηση του 2021, κατά +24,62%.

Για να υπάρχει πληρέστερη κατανόηση της πορείας της αγοράς τα δύο χρόνια της πανδημίας, παραθέτουμε τις ταξινομήσεις των τριών τελευταίων ετών 2019 (προ πανδημίας) και 2020, 2021 (εν μέσω πανδημίας) και τα συγκρίνουμε.

Η αγορά το 2019 ξεπέρασε τις εξαψήφιες πωλήσεις για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά (το 2018 ήταν η πρώτη χρονιά), και φαινόταν να συνέρχεται από το σοκ της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας. Δυστυχώς, η εμφάνιση του Covid-19 στους πρώτους μήνες του 2020 και τα lockdown που επιβλήθηκαν, κατέληξαν σε πισωγύρισμα. Μπορεί τα νούμερα των ταξινομήσεων για το 2021 να είναι και πάλι εξαψήφια, στην ουσία όμως είναι παρόμοια με εκείνα του 2018, όταν είχαμε 103.431 ταξινομήσεις.

Συγκρίνοντας τον μέσο όρο των πωλήσεων των ετών 2020 και 2021, με εκείνες του 2019, διαπιστώνουμε ότι οι περισσότερες εταιρείες παρουσιάζουν πτώση των πωλήσεων τους σε σχέση με το 2019. Πιο συγκεκριμένα, 26 εταιρείες είχαν μείωση στις πωλήσεις τους, ενώ μόνο εννέα κατέγραψαν αύξηση πωλήσεων.. Ειδικότερα, για το τοπ-10 των πωλήσεων, η Toyota είχε μείωση -6,90% (11.714 έναντι 12.581 του 2019), η Peugeot είχε μείωση -5,84% (9.253 έναντι 9.827 του 2019), η Hyundai είχε μείωση -11,42% (7.017 έναντι 7.921 του 2019), η VW είχε μείωση -24,16% (7.177 έναντι 9.463), και η Opel είχε μείωση -26,74% (5.431 έναντι 7.413). Συνεχίζοντας, βλέπουμε ότι η Citroën και η Suzuki είχαν τις μεγαλύτερες μειώσεις πωλήσεων (σε σχέση με τις υπόλοιπες του τοπ-10), με αρνητικό πρόσημο -34,86% η πρώτη (4.536 έναντι 6.963) και -34,29% η δεύτερη (4.274 έναντι 6.504). Κερδισμένες στην περίοδο της πανδημίας είναι η Kia με αύξηση των πωλήσεων κατά +9,02% (3.505 έναντι 3.215 του 2019), όπως επίσης και η BMW με αύξηση +8,21% (3.673 έναντι 3.394 του 2019), ενώ ενδιάμεσα τους η Mercedes (9^η) είχε μείωση των πωλήσεων της κατά -12,68% (3.951 έναντι 4.524 του 2019).

Οι εταιρείες που είχαν την μεγαλύτερη μείωση πωλήσεων την περίοδο της πανδημίας είναι η Smart (-92,49% μείωση), η Fiat (μείωση -57,05%) η οποία και έχασε και την θέση της στο τοπ-10 των πωλήσεων αυτά τα χρόνια, και τέλος η Alfa Romeo (μείωση -47,61%). Αντίστροφη πορεία είχαν η Tesla με μια εκπληκτική αύξηση των πωλήσεων της κατά +15.400%!, η Jeep με αύξηση +98,90% και η Land Rover με αύξηση +45,92%.

Όσον αφορά στα αμαξώματα, τα SUV είναι τα πιο κερδισμένα από την πανδημία, μιας και το ποσοστό τους αυξήθηκε κατά +6,61%, τη στιγμή που όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες κατέγραψαν σημαντική μείωση, συγκρίνοντας τον μέσο όρο των πωλήσεων τους τα έτη 2020 και 2021, με εκείνο του 2019. Τη μεγαλύτερη μείωση την είχαν οι κατηγορίες των MPV και MPV-M/COMBI, ενώ σημαντικές απώλειες είχαν οι κατηγορίες Ε, C, B, και Α, την περίοδο της πανδημίας.

Όσον αφορά στις πωλήσεις βάσει τύπου καυσίμου, η πανδημία αποτέλεσε την απαρχή για τα πρώτα ουσιαστικά βήματα της ηλεκτροκίνησης στην ελληνική αγορά. Συγκρίνοντας τον μέσο όρο των πωλήσεων τους τα έτη 2020 και 2021, με εκείνα του 2019, διαπιστώνουμε μια εκρηκτική αύξηση +847,50%. Την ίδια θετική πορεία είχαν και τα υβριδικά, καταγράφοντας αύξηση πωλήσεων +166,12%. Από την άλλη πλευρά, η βενζίνη και το πετρέλαιο ήταν οι μεγάλοι χαμένοι της πανδημίας, με μείωση στις πωλήσεις τους κατά -37,66% και -34,44% αντίστοιχα.

Τέλος, άξιο αναφοράς για την περίοδο της πανδημίας είναι το γεγονός ότι στην αγορά των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, παρατηρηθήκαν αυξητικές τάσεις στις τιμές, ειδικότερα των αυτοκινήτων πενταετίας. Η πανδημία, το μεγάλο πρόβλημα με τις παραγωγές καινούργιων αυτοκινήτων, οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις των καινούργιων και η έλλειψη ημιαγωγών, αναγκάζει μεγάλη μερίδα πολιτών, που θέλει να αγοράσει άμεσα αυτοκίνητο, να στρέφεται προς το μεταχειρισμένο.

Πως προβλέπεται το μέλλον της ελληνικής αγοράς αυτοκινήτου

Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει ξεκαθαρίσει ότι το μέλλον της αυτοκίνησης είναι ηλεκτρικό και πρόθεση της είναι η επίτευξη του στόχου, 1 στα 3 αυτοκίνητα που θα τίθενται σε κυκλοφορία το 2030 να είναι ηλεκτρικά. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και το πρόγραμμα “ΚΙΝΟΥΜΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ” που είχε θεσπίσει η ελληνική κυβέρνηση από τα τέλη του Αυγούστου (2020) με ικανοποιητικά αποτελέσματα και που πολύ πρόσφατα αναθεωρήθηκε δίνοντας επιπλέον 30% επιδότηση (από 6.000€ ανέβηκε στις 8.000€) για την αγορά ηλεκτρικού οχήματος, στους ενδιαφερόμενους. Τα προνόμια του προγράμματος απολαμβάνουν, όπως και στον πρώτο κύκλο, τόσο τα φυσικά πρόσωπα όσο και επιχειρήσεις ή ιδιοκτήτες ταξί, ενώ ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος αγγίζει τα 50 εκατ. ευρώ.

Σίγουρα, η ηλεκτροκίνηση θεωρείται το next big thing στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας (και θα μπορούσε να συμβάλει στην περαιτέρω αύξηση των πωλήσεων), στην Ελλάδα όμως υπάρχουν αρκετές έρευνες που έχουν αναδείξει πως το καταναλωτικό κοινό έχει ακόμα ενδοιασμούς για την αγορά κάποιου ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Κυριότεροι λόγοι είναι η υψηλή τιμή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η μη ύπαρξη δελεαστικότερων οικονομικών/φορολογικών κινήτρων, η έλλειψη περισσότερων διαθέσιμων μοντέλων, η περιορισμένη αυτονομία τους, και η ανύπαρκτη υποδομή φορτιστών/ταχυφορτιστών. Οπότε, για να μπορέσει να αναπτυχθεί περισσότερο η ηλεκτροκίνηση στη χώρα μας (και να συνεισφέρουν με τις πωλήσεις τους στην πολύπαθη ελληνική αγορά), θα πρέπει πέρα από τις υποδομές, η πολιτεία να προχωρήσει στη λήψη μιας σειράς επιπρόσθετων μέτρων που θα προωθήσουν την ηλεκτροκίνηση και θα δίνουν κίνητρα -όχι μόνο οικονομικά- στους πολίτες για να στραφούν σε αυτήν την τεχνολογία μέσα στα επόμενα χρόνια, όπως:

• Την περαιτέρω Ανάπτυξη Δικτύου Φορτιστών σε όλη την Ελλάδα.
• Την ανανέωση (απόσυρση) του κυκλοφορούντος στόλου οχημάτων (πολύ παλαιών και ρυπογόνων) του κράτους (ΟΤΑ, Υπουργεία, Βουλή, Δημόσιες Υπηρεσίες/Οργανισμοί, ΝΠΔΔ, κτλ) με ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα (το κράτος θα πρέπει να γίνει ο μεγαλύτερος αγοραστής ηλεκτροκινήτων αυτοκινήτων αυτή την περίοδο δίνοντας το καλό παράδειγμα στους πολίτες).
• Την απόσυρση των πολύ παλαιών και ρυπογόνων αυτοκινήτων, συμπεριλαμβανόμενων των ταξί και φορτηγών (είναι γνωστό σε όλη την ΕΕ ότι έχουμε έναν από τους γηραιότερους και πιο ρυπογόνους στόλους οχημάτων στην Ελλάδα).
• Την περαιτέρω παροχή οικονομικών κίνητρων για τους ιδιώτες και επαγγελματίες που θέλουν να αγοράσουν ένα ηλεκτροκίνητο όχημα.
• Την προσέλκυση Ξένων Άμεσων Επενδύσεων ή/και την επίτευξη Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

Εν κατακλείδι, η πανδημία επηρέασε αρνητικά την αγορά του αυτοκινήτου, η οποία είναι άγνωστο πότε θα καταφέρει να ανακάμψει. Επιπλέον, με δεδομένο ότι η πανδημία δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως και με το δυσμενές εξωτερικό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί (ο πόλεμος που ξέσπασε στην Ουκρανία, η έλλειψη microchips, οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις καινούργιων αυτοκινήτων, και οι αυξήσεις στα καύσιμα και το ρεύμα), το μέλλον της αγοράς του αυτοκινήτου για τα επόμενα χρόνια δεν προβλέπεται ιδιαίτερα ευοίωνο. Η αγορά θα πρέπει να αντιμετωπίσει με ψυχραιμία και σοβαρότητα την όλη κατάσταση και να ακολουθήσει αργά και σταθερά βήματα για την σωστή ανάπτυξη της στο εγγύς μέλλον.

1: Διευθυντικό Στέλεχος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων και Εισηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων και Marketing