Ιστορική καμπή στην ΕΕ με το ντίζελ ακριβότερο παντού

Το ντίζελ είναι ακριβότερο από τη βενζίνη σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σηματοδοτώντας μια ιστορική καμπή στο τοπίο καυσίμων.

Οι τιμές των καυσίμων αυξάνονται, αντιπροσωπεύοντας ένα αυξανόμενο μέρος του TCO (συνολικό κόστος ιδιοκτησίας/χρήσης) των στόλων. Αυτό σημαίνει ότι τα καύσιμα είναι πιο σημαντικά από ποτέ για τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης στόλου. Το πρώτο που χρειάζεται είναι σωστά δεδομένα: Πόσο κοστίζουν η βενζίνη και το ντίζελ; Πώς διαφέρουν οι τιμές – ανά χώρα και σε βάθος χρόνου; Ιδού κάποιες απαντήσεις που προσφέρει ανάλυση του Fleet Europe.

Στο Εβδομαδιαίο της Δελτίο Πετρελαίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει μια επισκόπηση των τιμών του ντίζελ και της βενζίνης (Euro Super-95) και του φορολογικού μεριδίου στην τελική τιμή ανά κράτος μέλος της ΕΕ. Το τελευταίο δελτίο, της 28ης Μαρτίου, περιγράφει λεπτομερώς την κατάσταση στις 21 Μαρτίου. Οι τιμές έχουν προφανώς εξελιχθεί από τότε, αλλά τα στοιχεία υποδεικνύουν το τοπίο των καυσίμων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Διασυνοριακός ανεφοδιασμός

Πρώτο το ντίζελ

• Πέντε χώρες είχαν μέση τιμή αντλίας άνω των 2 ευρώ ανά λίτρο. Το ντίζελ ήταν πιο ακριβό στη Σουηδία (2,47 ευρώ), ακολουθούμενη από τη Φινλανδία (2,22 ευρώ), τη Γερμανία (2,17 ευρώ), την Ολλανδία (2,15 ευρώ) και την Ιταλία (2,12 ευρώ).
• Σχεδόν τα μισά από τα 27 κράτη μέλη – 13 συνολικά – είχαν τιμή ντίζελ μεταξύ 1,75 και 2,00 ευρώ. Οκτώ βρίσκονται στη δυτική Ευρώπη (Ιρλανδία, Δανία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Αυστρία), πέντε στην ανατολική ή νότια (Εσθονία, Λιθουανία, Τσεχία, Κροατία, Ελλάδα).
• Και οι έξι χώρες με χαμηλότερη κατηγορία τιμής (1,50-1,75 ευρώ) βρίσκονται ανατολικά ή νότια: Λετονία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ρουμανία, Κύπρος.
• Τρεις ανατολικές και νότιες χώρες βρίσκονται στη χαμηλότερη κατηγορία (<1,50 ευρώ): Μάλτα, Βουλγαρία και Ουγγαρία.

Δεν είναι ασυνήθιστο χώρες με χαμηλές και υψηλές τιμές να είναι γειτονικές, γεγονός που φυσικά δημιουργεί ροές οδηγών που γεμίζουν εκτός συνόρων. Οι Ολλανδοί πηγαίνουν στο Βέλγιο, οι Αυστριακοί στην Ουγγαρία και οι Γερμανοί γεμίζουν στην Πολωνία. Οι Έλληνες με σχετικά χαμηλότερες τιμές πηγαίνουν στη Βουλγαρία που έχει τις πιο χαμηλές.

Οι τιμές της βενζίνης ακολουθούν το ίδιο μοτίβο: πιο ακριβές στις ίδιες χώρες, φθηνότερες πάλι στις ίδιες. Με μερικές αξιοσημείωτες εξαιρέσεις.

• Η βενζίνη ξεπερνά τα 2 ευρώ ανά λίτρο στις ίδιες πέντε χώρες – συν δύο ακόμη. Είναι πιο ακριβή στην Ολλανδία (2,29 ευρώ), ακολουθούμενη από τη Γερμανία και την Ιταλία (και οι δύο 2,14 ευρώ), τη Φινλανδία (2,13 ευρώ), τη Σουηδία και τη «νεοφερμένη» Δανία (2,05 ευρώ και οι δύο) και την Ελλάδα (2,04 ευρώ), επίσης νέα στην κορυφαία κατηγορία.
• Η επόμενη κατηγορία προς τα κάτω (1,75-2,00 ευρώ) αποτελείται από εννέα χώρες, έξι από τις οποίες βρίσκονται στα δυτικά (Ιρλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία) και τρεις στα ανατολικά (Τσεχία, Λετονία και Εσθονία).

1. Η προτελευταία κατηγορία (1,50-1,75 ευρώ) αποτελείται από πέντε ανατολικές χώρες (Λιθουανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Κροατία και Ρουμανία).

• Η φθηνότερη βενζίνη της Ευρώπης βρίσκεται στην Ουγγαρία (1,28 ευρώ). Λίγο ακριβότερες η Μάλτα, η Πολωνία, η Κύπρος και η Βουλγαρία.

Οι τιμές των καυσίμων εξαρτώνται από πολλές μεταβλητές, αλλά ο πιο σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην τιμή που διαμορφώνεται στην αντλία είναι οι διάφοροι φόροι που επιβάλλει κάθε χώρα πέραν του πραγματικού κόστους. Οι φόροι αυτοί εξηγούν κατά πολύ το ύψος και τις διαφορές τιμών μεταξύ των χωρών (και μεταξύ βενζίνης και ντίζελ), αλλά υφίστανται πολύ μεγάλη αλλαγή – ειδικά τώρα: πολλές χώρες μειώνουν προσωρινά τους φόρους στα καύσιμα για να προσφέρουν στους πολίτες τους κάποια ανακούφιση από την άνοδο των τιμών. Στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Πετρελαίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταγράφει επίσης το μερίδιο αυτό στη συνολική τιμή ανά χώρα.

Συνήθεις ύποπτοι

• Σε εννέα χώρες, οι φόροι αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% της τιμής της βενζίνης στην αντλία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ορισμένοι «συνήθεις ύποπτοι» (Σουηδία, Φινλανδία, Ολλανδία και Ιταλία), αλλά και χώρες που δεν εμφανίζονται στην κορυφαία κατηγορία τιμών (Δανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ελλάδα και Μάλτα – στο 56%, όπου η φορολογική επιβάρυνση της τιμή της βενζίνης είναι η υψηλότερη σε ολόκληρη την ΕΕ).
• Δέκα χώρες εμπίπτουν στην ζώνη του 45%-50% όσον αφορά τη φορολόγηση της βενζίνης: Εσθονία , Λετονία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Ιρλανδία, Κροατία, Τσεχία, Σλοβακία, Αυστρία και Σλοβενία.
• Επτά χώρες κυμαίνονται μεταξύ 40% και 45%: Λιθουανία, Βέλγιο, Ισπανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Κύπρος.
• Η Πολωνία επιβάλλει τον χαμηλότερο φόρο της ΕΕ στη βενζίνη: 31%.

Οι χαμηλότεροι φόροι χρησιμοποιήθηκαν κάποτε ως μέσο για την προώθηση της χρήσης του ντίζελ. Σε πολλές χώρες, αυτή η διαφορά φορολογίας εξακολουθεί να υφίσταται. Η μεγαλύτερη απόκλιση είναι στη Σουηδία, όπου το ντίζελ φορολογείται 14 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) λιγότερο από τη βενζίνη. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Ελλάδα, που η διαφορά είναι 12 π.μ..

Στις περισσότερες χώρες, η διαφορά είναι 4 έως 8 π.μ. υπέρ του ντίζελ. Μόνο στη Μάλτα (54% έναντι 56% στη βενζίνη) και στο Βέλγιο (42% έναντι 43%) έχει ουσιαστικά εξαλειφθεί το πλεονέκτημα αυτό. Η Μάλτα, παρεμπιπτόντως, έχει διπλάσιο συντελεστή φόρου ντίζελ σε σχέση με την Πολωνία, η οποία έχει τον χαμηλότερο συντελεστή στην ΕΕ.

Ωστόσο, χαμηλότεροι φόροι δεν σημαίνει πλέον φθηνότερο ντίζελ. Για πρώτη φορά, το ντίζελ είναι πλέον πιο ακριβό από τη βενζίνη στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, αν και όχι απαραίτητα πολύ. Όταν συγκρίνουμε τις μέσες τιμές βενζίνης και ντίζελ ανά χώρα, βλέπουμε ότι το ντίζελ είναι φθηνότερο από τη βενζίνη σε μόλις οκτώ χώρες, αλλά πιο ακριβό σε 19.

• Το ντίζελ είναι 1 λεπτό πιο ακριβό από τη βενζίνη στη Γαλλία και τη Βουλγαρία, 2 λεπτά στην Πορτογαλία, την Εσθονία και τη Ρουμανία και 3 λεπτά στη Γερμανία.
• Η διαφορά τιμής κυμαίνεται μεταξύ 5 και 15 λεπτών προς όφελος της βενζίνης σε 10 χώρες μέλη (Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Τσεχία, Σλοβακία, Φινλανδία, Λιθουανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Βέλγιο και Πολωνία).
• Η διαφορά είναι ακόμη μεγαλύτερη στην Κροατία (17 λεπτά), στην Κύπρο (27 λεπτά) και κυρίως στη Σουηδία (42 λεπτά).
• Το ντίζελ είναι φθηνότερο, αν και όχι πολύ, στην Ισπανία (1 λεπτό), την Ιταλία (2 λεπτά), τη Δανία (8 λεπτά), τη Λετονία και τη Σλοβακία (και στις δύο 9 λεπτά).
• Οι μεγαλύτερες διαφορές τιμής υπέρ του ντίζελ παρατηρούνται στην Ελλάδα, τη Μάλτα (και στις δύο 13 λεπτά) και την Ολλανδία (14 λεπτά).

Επίδραση στα προϊόντα

Οι υψηλές τιμές του ντίζελ αυξάνουν τις τιμές παραγωγής και μεταφοράς, γεγονός που αυξάνει το κόστος για τις εταιρείες και πιθανότατα θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές των τελικών προϊόντων. Στην πραγματικότητα, οι τιμές του ντίζελ είναι τόσο υψηλές που αρχίζουν να οδηγούν σε αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «καταστροφή ζήτησης»: π.χ. ορισμένα αλιευτικά σκάφη βρίσκονται στο σημείο καμπής στο οποίο το ταξίδι πιθανότατα θα κοστίσει περισσότερο από τα αλιεύματα που θα αποφέρει.

Οι υψηλές τιμές ντίζελ είναι αποτέλεσμα μιας εξαιρετικά στενής αγοράς. Τα παγκόσμια αποθέματα ντίζελ και άλλων αποκαλούμενων «μεσαίων κλασμάτων» βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο από την οικονομική κρίση του 2008. Αυτό οφείλεται στο κλείσιμο των διυλιστηρίων στην αρχή της πανδημίας και στην ανανεωμένη αύξηση της ζήτησης, από τη βιομηχανία, τη θέρμανση και τις μεταφορές. Φυσικά, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι επακόλουθες εντάσεις σχετικά με τον ενεργειακό εφοδιασμό από τη Ρωσία δεν βοηθούν. Με περισσότερα από 750.000 βαρέλια την ημέρα – περίπου το ήμισυ της συνολικής ζήτησης της Ευρώπης – η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής της ντίζελ.

Οποιοδήποτε έλλειμμα στην ευρωπαϊκή αγορά θα πρέπει να καλυφθεί με την προμήθεια ντίζελ από αλλού. Αυτό αποτελεί πρόβλημα, όχι μόνο λόγω στενότητας της αγοράς. Η Μέση Ανατολή έχει μεγάλο πλεόνασμα ντίζελ, το οποίο όμως δεν πληροί τα αυστηρά πρότυπα ρύπανσης της ΕΕ. Άλλες πιθανές επιλογές, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, θα χρειαστούν χρόνο, πράγμα που σημαίνει ότι η υψηλή τιμή του ντίζελ είναι πιθανό να διατηρηθεί για κάποιο διάστημα.