Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε το πράσινο φως στις 26 Ιανουαρίου, για την δεύτερη ευρωπαϊκή συμμαχία μπαταριών, που υποστηρίζει 42 εταιρείες από 12 κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η Ελλάδα με την Sunlight.
Από πλευράς αυτοκινητοβιομηχανίας περιλαμβάνονται οι BMW, FCA και Tesla.
Οι ευρωπαϊκές χώρες θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη ανταγωνιστικών, καινοτόμων και φιλικών προς το περιβάλλον κυψελών μπαταριών, που θα προκαλέσουν τεράστιες ιδιωτικές επενδύσεις και θα δημιουργήσουν έως 10.000 θέσεις εργασίας, σύμφωνα με τον Γερμανό Υπουργό Οικονομίας, Peter Altmaier.
Ο αντιπρόεδρος της ΕΕ, Maroš Šefčovič, ανέφερε πως “έως το 2025 η δράση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ακμαίας βιομηχανίας ικανής να παράγει ενέργεια για τουλάχιστον έξι εκατομμύρια ηλεκτρικά αυτοκίνητα ετησίως”.
Ευρωπαϊκή καινοτομία για τις μπαταρίες
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή ενέκρινε, βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ένα δεύτερο σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ) για τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στην αξιακή αλυσίδα των συσσωρευτών. Το έργο, που ονομάζεται «Ευρωπαϊκή Καινοτομία για τους Συσσωρευτές», καταρτίστηκε και κοινοποιήθηκε από κοινού από τις ακόλουθες χώρες μέλη: Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Πολωνία, Σλοβακία, Σουηδία και Φινλανδία.
Τα 12 αυτά κράτη μέλη θα παράσχουν χρηματοδότηση ύψους έως και 2,9 δισ. ευρώ κατά τα επόμενα έτη. Η δημόσια χρηματοδότηση αναμένεται να κινητοποιήσει ιδιωτικές επενδύσεις ύψους επιπλέον 9 δισ. ευρώ, δηλαδή ποσό υπερτριπλάσιο της δημόσιας στήριξης. Το έργο αυτό έρχεται να συμπληρώσει το πρώτο ΣΕΚΕΕ στην αξιακή αλυσίδα των συσσωρευτών, το οποίο εγκρίθηκε από την Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2019.
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος, Margrethe Vestager, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε σχετικά: “Γι’ αυτές τις τεράστιες προκλήσεις ενώπιον των οποίων βρίσκεται η ευρωπαϊκή οικονομία στον τομέα της καινοτομίας, οι κίνδυνοι μπορεί να είναι υπερβολικά μεγάλοι για να τους αντιμετωπίσει μόνο του ένα κράτος μέλος ή μία εταιρεία. Είναι επομένως αναγκαίο να συνεργαστούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να στηρίξουν τη βιομηχανία ώστε να αναπτύξει περισσότερο καινοτόμους και βιώσιμους συσσωρευτές. Το σημερινό έργο αποτελεί παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η πολιτική ανταγωνισμού συμβαδίζει με την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα καθιστώντας δυνατή την επίτευξη ρηξικέλευθων καινοτομιών ενώ παράλληλα διασφαλίζει ότι, αφενός, οι περιορισμένοι δημόσιοι πόροι χρησιμοποιούνται για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και, αφετέρου, ελαχιστοποιούνται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Η σημαντική στήριξη που παρέχεται σημαίνει επίσης ευθύνη: το κοινό πρέπει να δει οφέλη από την επένδυση που χρηματοδοτεί, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν ενίσχυση πρέπει να έχουν θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις σε ολόκληρη την ΕΕ”.
Ο αντιπρόεδρος Maroš Šefčovič, αρμόδιος για την ευρωπαϊκή συμμαχία για τους συσσωρευτές, δήλωσε: “Χάρη στην εστίασή του στην επόμενη γενιά συσσωρευτών, αυτό το ισχυρό πανευρωπαϊκό έργο θα φέρει επανάσταση στην αγορά των συσσωρευτών. Θα ενισχύσει επίσης τη στρατηγική αυτονομία μας σε έναν τομέα ζωτικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση και τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα της Ευρώπης. Πριν από τρία περίπου χρόνια, σχεδόν κανείς και καμιά δεν μιλούσε για τη βιομηχανία συσσωρευτών της ΕΕ και να που σήμερα η Ευρώπη αποτελεί κομβικό σημείο στον τομέα των συσσωρευτών παγκοσμίως. Έως το 2025 μάλιστα, η δράση μας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συμμαχίας για τους συσσωρευτές θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ακμαίας βιομηχανίας ικανής να παράγει ενέργεια για τουλάχιστον έξι εκατομμύρια ηλεκτρικά αυτοκίνητα ετησίως. Η επιτυχία μας έγκειται στη συνεργασία, γι΄ αυτό, στο πλαίσιο αυτού του έργου και μόνο, προβλέπεται να πραγματοποιηθούν περίπου 300 συμπράξεις μεταξύ βιομηχανικών και επιστημονικών φορέων”.
Ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, Thierry Breton, δήλωσε για το έργο: “Η αλυσίδα αξίας των συσσωρευτών είναι στρατηγικής σημασίας για την εκπλήρωση των φιλοδοξιών μας όσον αφορά την καθαρή κινητικότητα και την αποθήκευση ενέργειας. Με τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης, απαλλαγμένης από ανθρακούχες εκπομπές και ψηφιακής αξιακής αλυσίδας συσσωρευτών στην Ευρώπη, μπορούμε να παράσχουμε στη βιομηχανία μας ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας που έχουμε τόσο ανάγκη και να μειώσουμε τις ανεπιθύμητες εξαρτήσεις μας από τρίτες χώρες — εν ολίγοις, να γίνουμε περισσότερο ανθεκτικοί. Αυτό το νέο ΣΕΚΕΕ αποδεικνύει ότι η ευρωπαϊκή συμμαχία για τους συσσωρευτές —σημαντικό μέρος της εργαλειοθήκης της ΕΕ για τη βιομηχανική πολιτική— παράγει αποτελέσματα”.
Το έργο θα καλύψει ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα των συσσωρευτών, από την εξόρυξη των πρώτων υλών, τον σχεδιασμό και την κατασκευή στοιχείων και συστοιχιών συσσωρευτών έως την ανακύκλωση και τη διάθεσή τους σε μια κυκλική οικονομία, με ιδιαίτερη έμφαση στη βιωσιμότητα. Αναμένεται να συμβάλει στην ανάπτυξη ενός ολόκληρου συνόλου τεχνολογικών επιτευγμάτων, που περιλαμβάνουν διαφορετικούς χημικούς τύπους στοιχείων συσσωρευτών και καινοτόμες διεργασίες παραγωγής, καθώς και άλλες καινοτομίες στην αξιακή αλυσίδα των συσσωρευτών, πέραν όσων θα επιτευχθούν χάρη στο πρώτο ΣΕΚΕΕ για τους συσσωρευτές.
Αξιολόγηση της Επιτροπής
Η Επιτροπή αξιολόγησε το προτεινόμενο έργο βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, και ειδικότερα βάσει της ανακοίνωσής της σχετικά με σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ). Όταν ιδιωτικές πρωτοβουλίες για τη στήριξη ρηξικέλευθων καινοτομιών δεν υλοποιούνται λόγω των σημαντικών κινδύνων που ενέχουν τα έργα αυτά, η ανακοίνωση για τις κρατικές ενισχύσεις σε ΣΕΚΕΕ παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να καλύψουν από κοινού το κενό προκειμένου να ξεπεράσουν αυτές τις ανεπάρκειες της αγοράς ωφελώντας συγχρόνως το σύνολο της οικονομίας της ΕΕ και περιορίζοντας τις ενδεχόμενες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.
Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το προτεινόμενο ΣΕΚΕΕ πληροί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις που ορίζονται στην ανακοίνωσή της. Ιδίως, η Επιτροπή κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα:
- Το έργο συμβάλλει στην επίτευξη κοινού στόχου στηρίζοντας μια αξιακή αλυσίδα στρατηγικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης, ιδίως όσον αφορά την καθαρή και χαμηλών εκπομπών κινητικότητα.
- Το έργο είναι ιδιαίτερα φιλόδοξο, καθώς αποσκοπεί στην ανάπτυξη τεχνολογιών και διεργασιών οι οποίες υπερβαίνουν τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες σήμερα και θα επιφέρουν σημαντικές βελτιώσεις στις επιδόσεις, την ασφάλεια και στον περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
- Το έργο ενέχει επίσης σημαντικούς τεχνολογικούς και οικονομικούς κινδύνους, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη δημόσια στήριξη για την παροχή κινήτρων στις εταιρείες ώστε να πραγματοποιήσουν τις αναγκαίες επενδύσεις.
- Οι ενισχύσεις σε μεμονωμένες επιχειρήσεις περιορίζονται σε ό,τι είναι αναγκαίο, αναλογικό και δεν στρεβλώνει αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό. Ειδικότερα, η Επιτροπή επαλήθευσε ότι τα συνολικά προβλεπόμενα μέγιστα ποσά των ενισχύσεων είναι σύμφωνα με τις επιλέξιμες δαπάνες των έργων και τα ελλείμματα χρηματοδότησής τους. Επιπλέον, εάν κάποια μεγάλα έργα στο πλαίσιο του ΣΕΚΕΕ αποδειχθούν πολύ επιτυχή και αποφέρουν επιπλέον καθαρά έσοδα, οι εταιρείες θα επιστρέψουν στα αντίστοιχα κράτη μέλη μέρος της ενίσχυσης που έλαβαν (μηχανισμός ανάκτησης).
- Οι συμμετέχουσες εταιρείες που λαμβάνουν τη δημόσια στήριξη θα διαδώσουν ευρέως τα αποτελέσματα του σχεδίου στην ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα και τη βιομηχανία, πέραν των συμμετεχουσών εταιρειών και χωρών, πράγμα που θα έχει θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Στη βάση αυτή, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το έργο συνάδει με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.
Χρηματοδότηση, δικαιούχοι και ποσά
Στο έργο θα λάβουν μέρος 42 άμεσοι συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων μικρομεσαίων (ΜΜΕ) και νεοφυών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη. Οι άμεσοι συμμετέχοντες θα συνεργαστούν στενά μεταξύ τους μέσω των σχεδόν 300 συνεργασιών που προβλέπεται να πραγματοποιηθούν, καθώς και με περισσότερους από 150 εξωτερικούς εταίρους, όπως πανεπιστήμια, ερευνητικούς οργανισμούς και ΜΜΕ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το συνολικό έργο αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το 2028 (με διαφορετικά χρονοδιαγράμματα για κάθε επιμέρους έργο).
Οι άμεσοι συμμετέχοντες, τα κράτη μέλη που τους προσφέρουν στήριξη και οι διάφοροι τομείς του έργου είναι οι εξής:
Ιστορικό
Η έγκριση του έργου αυτού από την Επιτροπή εγγράφεται στο πλαίσιο των ευρύτερων προσπαθειών που καταβάλλει η Επιτροπή για να στηρίξει την ανάπτυξη μιας καινοτόμου και βιώσιμης ευρωπαϊκής βιομηχανίας συσσωρευτών. Το 2017, η Επιτροπή δρομολόγησε την ευρωπαϊκή συμμαχία για τους συσσωρευτές. Το 2018, η Επιτροπή εξέδωσε το στρατηγικό σχέδιο δράσης για τους συσσωρευτές, στο πλαίσιο του οποίου έχει προωθήσει ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών.
Δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας των συσσωρευτών σε διάφορους τομείς (ιδίως στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας), μια ασφαλής, κυκλική και βιώσιμη αξιακή αλυσίδα των συσσωρευτών θα είναι όλο και περισσότερο καθοριστικής σημασίας. Η δημιουργία συσσωρευτών που θα είναι περισσότερο βιώσιμοι καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη των φιλόδοξων κλιματικών μας στόχων. Αυτό αποτελεί εξάλλου το κύριο μέλημα του κανονισμού για τους βιώσιμους συσσωρευτές που πρότεινε η Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2020.
Η απόφαση αυτή αποτελεί το τρίτο έργο σχετικά με την έρευνα και καινοτομία το οποίο βασίζεται στην ανακοίνωση του 2014 σχετικά με κρατικές ενισχύσεις σε σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ), στην οποία καθορίζονται τα κριτήρια βάσει των οποίων τα κράτη μέλη μπορούν να στηρίζουν διακρατικά έργα στρατηγικής σημασίας για την ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Η ανακοίνωση αυτή έχει ως στόχο να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να στηρίξουν ιδιαίτερα καινοτόμα έργα που συμβάλλουν σαφώς στην οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα.
Η ανακοίνωση για τα σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος συμπληρώνει άλλους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία και το πλαίσιο για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία (Ε&Α&Κ), το οποίο καθιστά δυνατή τη στήριξη καινοτόμων έργων και, παράλληλα, διασφαλίζει ότι οι ενδεχόμενες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού θα είναι περιορισμένες. Σύμφωνα με τον πίνακα αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις του 2019, οι ετήσιες δαπάνες για Ε&Α&Κ στο πλαίσιο του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία συνέχισαν να αυξάνονται και το 2018 ανήλθαν σε περίπου 10 δισ. ευρώ.
Η ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ στηρίζει τις επενδύσεις για Ε&Α&Κ και για πρώτη βιομηχανική αξιοποίηση υπό την προϋπόθεση ότι τα έργα που λαμβάνουν τη χρηματοδότηση αυτή είναι ιδιαίτερα καινοτόμα και δεν αφορούν μαζική παραγωγή ή εμπορικές δραστηριότητες. Απαιτούν επίσης την ανάληψη δεσμεύσεων για εκτεταμένη διάδοση των νέων γνώσεων σε ολόκληρη την ΕΕ και δημιουργία θετικών δευτερογενών συνεπειών από τις γνώσεις αυτές, καθώς και λεπτομερή αξιολόγηση του ανταγωνισμού, ώστε να ελαχιστοποιούνται τυχόν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά.
Φωτογραφία: BMW
