Οι Υπουργοί Περιβάλλοντος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησαν να απαγορεύσουν την πώληση νέων αυτοκινήτων και βαν με κινητήρες εσωτερικής καύσης (ICE) από το 2035. Η απόφαση υποστηρίζει την υπερψήφιση της ίδιας προθεσμίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Το Συμβούλιο ενέκρινε σήμερα τις διαπραγματευτικές του θέσεις (γενικές προσεγγίσεις) σχετικά με σημαντικές νομοθετικές προτάσεις της δέσμης «Fit for 55». Το πακέτο, που παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 14 Ιουλίου 2021, θα επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα το 2050.
Τα κράτη μέλη υιοθέτησαν κοινή θέση για το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (EU ETS), τον καταμερισμό προσπάθειας μεταξύ των κρατών μελών σε τομείς εκτός ΣΕΔΕ (ESR), τις εκπομπές από τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία (LULUCF), τη δημιουργία κοινωνικού ταμείου για το κλίμα (SCF) και νέα πρότυπα εκπομπών CO2 για αυτοκίνητα και βαν.
“Η επίτευξη, υπό την ηγεσία της Γαλλικής Προεδρίας, συμφωνίας μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με το πακέτο «Fit for 55» είναι ένα κρίσιμο βήμα για την επίτευξη των στόχων μας για το κλίμα στους κύριους τομείς της οικονομίας. Η οικολογική και ενεργειακή μετάβαση θα απαιτήσει τη συμβολή όλων των τομέων και όλων των κρατών μελών, με δίκαιο και χωρίς αποκλεισμούς τρόπο. Το Συμβούλιο είναι τώρα έτοιμο να διαπραγματευτεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη σύναψη της δέσμης μέτρων, τοποθετώντας έτσι την Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο από ποτέ στην πρωτοπορία της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής”, δήλωσε η Agnès Pannier-Runacher, Γαλλίδα υπουργός για την ενεργειακή μετάβαση.
Τώρα που το Συμβούλιο συμφώνησε τις θέσεις του σχετικά με τις προτάσεις, μπορούν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τα τελικά νομικά κείμενα.
Πρότυπα εκπομπών CO2 για αυτοκίνητα και βαν
Το Συμβούλιο συμφώνησε να αυξήσει τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών CO2 για τα νέα αυτοκίνητα στο 55% έως το 2030 και στο 50% για τα βαν. Το Συμβούλιο συμφώνησε επίσης να εισαγάγει στόχο μείωσης των εκπομπών CO2 κατά 100% έως το 2035 για τα νέα αυτοκίνητα και βαν.
Η δυνατότητα των οδηγών να επαναφορτίζουν τα οχήματά τους σε όλα τα κράτη μέλη θα διασφαλιστεί με τη σχετική αναθεώρηση της ανάπτυξης υποδομής εναλλακτικών καυσίμων (AFIR).
Το 2026, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την πρόοδο που σημειώθηκε προς την επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών κατά 100% και την ανάγκη αναθεώρησης αυτών των στόχων λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές εξελίξεις, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις plug-in υβριδικές τεχνολογίες και τη σημασία μιας βιώσιμης και κοινωνικά δίκαιης μετάβασης προς μηδενικές εκπομπές.
Το Συμβούλιο συμφώνησε να θέσει τέλος στον ρυθμιστικό μηχανισμό κινήτρων για οχήματα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών (ZLEV) από το 2030.
Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ πίεζαν για πενταετή καθυστέρηση, έως το 2040, για την απαγόρευση των πωλήσεων νέων ICE, αλλά η συμφωνία για το 2035 επιτεύχθηκε χάρη σε μια παραχώρηση για τα συνθετικά καύσιμα (e-fuels).
Η απαγόρευση της πώλησης οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης είναι ακανθώδες ζήτημα σε κάποιες χώρες και ιδιαίτερα στη Γερμανία, όπου το ένα από τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού (FDP) εναντιώνεται στο μέτρο.
Ο Επίτροπος για το Κλίμα, Frans Timmermans, δήλωσε πως οι διαπραγματεύσεις ήταν «μακρές και μερικές φορές περίπλοκες», αλλά πρόσθεσε ότι: «θα μας επιτρέψουν να φθάσουμε σε μείωση τουλάχιστον 55% των εκπομπών μας [CO2] έως το 2030 [σε σύγκριση με το 1990] και αυτό θα επιτρέψει πραγματικά μια τροχιά προς την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050».
Η αντίδραση των κατασκευαστών
Για να επιτευχθούν οι εξαιρετικά φιλόδοξοι στόχοι μείωσης του CO2 που συμφωνήθηκαν από τους ευρωπαίους υπουργούς περιβάλλοντος, η Ένωση Ευρωπαίων Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (ACEA) ζητά δραστικά μέτρα για την υποδομή φόρτισης.
Η ACEA σέβεται την απόφαση του Συμβουλίου, αλλά επισημαίνει ότι έχει σημαντικές επιπτώσεις, όχι μόνο για την αυτοκινητοβιομηχανία αλλά και για την οικονομία της ΕΕ συνολικά. Όπως επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση “το κλειδί για την επίτευξη των στόχων CO2 δεν βρίσκεται μόνο στα χέρια του κλάδου – και άλλοι πρέπει να παίξουν τον ρόλο τους”.
Είναι πλέον ζωτικής σημασίας να τεθούν σε εφαρμογή όλες οι προϋποθέσεις πλαισίου για την πλήρη ηλεκτρική λειτουργία – συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ενός πραγματικά πανευρωπαϊκού δικτύου υποδομών φόρτισης και ανεφοδιασμού καυσίμων και πρόσβασης στις απαραίτητες πρώτες ύλες.
“Για να είμαι απολύτως σαφής: η αυτοκινητοβιομηχανία θα συμβάλει πλήρως στον στόχο μιας Ευρώπης ουδέτερης εκπομπών άνθρακα το 2050. Όμως η απόφαση του Συμβουλίου εγείρει σημαντικά ερωτήματα που δεν έχουν ακόμη απαντηθεί, όπως το πώς η Ευρώπη θα εξασφαλίσει στρατηγική πρόσβαση στην βασικές πρώτες ύλες για την ηλεκτροκίνηση”, δήλωσε ο Oliver Zipse, Πρόεδρος της ACEA και CEO της BMW.
“Εάν η ΕΕ θέλει να είναι πρωτοπόρος της βιώσιμης κινητικότητας, πρέπει να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα αυτών των υλικών. Διαφορετικά, θα απειληθούμε με νέες εξαρτήσεις, καθώς άλλες οικονομικές περιοχές έχουν ήδη τοποθετηθεί σε πρώιμο στάδιο. Στο μέλλον, η ανάπτυξη της τεχνολογίας σημαίνει ότι επίσης το υδρογόνο και άλλα καύσιμα ουδέτερα σε CO2 μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην απανθρακοποίηση των οδικών μεταφορών», πρόσθεσε.
Στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων για τον κανονισμό υποδομής εναλλακτικών καυσίμων (AFIR), η ACEA προτρέπει επίσης τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ανταποκριθούν στις φιλοδοξίες που μόλις έθεσαν για την αυτοκινητοβιομηχανία όσον αφορά τον καθορισμό στόχων υποδομής για κάθε κράτος μέλος.
Οι υπουργοί Περιβάλλοντος ενέκριναν επίσης την παράταση για ακόμη πέντε χρόνια της εξαίρεσης από τις υποχρεώσεις ως προς τις εκπομπές CO2 η οποία έχει χορηγηθεί σε αυτοκινητοβιομηχανίες που χαρακτηρίζονται «niche» (καλύπτουν εξειδικευμένο τομέα της αγοράς) και όσες παράγουν λιγότερα από 10.000 αυτοκίνητα τον χρόνο, ως τα τέλη του 2035. Η ρήτρα αυτή, γνωστή και ως «τροπολογία Ferrari», αφορά κατασκευάστριες πολυτελών ή/και σπορ αυτοκινήτων.
Συνθετικά καύσιμα
Κατόπιν αξίωσης ορισμένων χωρών, ιδίως της Γερμανίας και της Ιταλίας, οι 27 πάντως δέχθηκαν να εξετάσουν πιθανώς στο μέλλον εναλλακτικές τεχνολογίες, όπως η χρήση συνθετικών καυσίμων.
Όπως επισήμανε ο Frans Timmermans, “είμαστε τεχνολογικά ουδέτεροι. Αυτό που θέλουμε είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών. Ως τώρα, τα συνθετικά καύσιμα δεν μοιάζουν ρεαλιστική λύση, αλλά εάν οι κατασκευαστές μπορέσουν να αποδείξουν το αντίθετο στο μέλλον, θα είμαστε ανοικτοί».
Η τεχνολογία των συνθετικών καυσίμων, που βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της έρευνας, συνίσταται στην παραγωγή καυσίμου από CO2 που εκλύεται από βιομηχανικές δραστηριότητες με ηλεκτρισμό χαμηλών εκπομπών, πρόκειται δηλαδή για κυκλική οικονομική προσέγγιση.
Η αυτοκινητοβιομηχανία, όπως και η πετρελαϊκή βιομηχανία, τρέφουν μεγάλες ελπίδες για αυτό το είδος καυσίμου, που ίσως επιτρέψει την παράταση της χρήσης κινητήρων εσωτερικής καύσης.
Η Julia Poliscanova, ανώτερη διευθύντρια για τα οχήματα και την ηλεκτρική κινητικότητα στην Transport & Environment (T&E), δήλωσε: “Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έλαβαν την ιστορική απόφαση να τερματίσουν την πώληση ρυπογόνων αυτοκινήτων. Οι μεταφορές είναι η μεγαλύτερη πηγή εκπομπών και τα αυτοκίνητα είναι το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος. Σήμερα έγινε ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, την ατμοσφαιρική ρύπανση και να γίνουν τα ηλεκτρικά οχήματα πιο προσιτά».
Ωστόσο, όπως επισημαίνει η T&E “τα αυτοκίνητα που τροφοδοτούνται από συνθετικά καύσιμα εκπέμπουν σημαντικά περισσότερο CO2 από τα ηλεκτρικά οχήματα μπαταρίας κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους και εκπέμπουν τόσο τοξικές εκπομπές NOx όσο και τα βενζινοκίνητα οχήματα.
Η κ. Poliscanova πρόσθεσε “Οι νέες προτάσεις για τα καύσιμα αποτελούν εκτροπή. Ας μη χάνουμε άλλο χρόνο σε συνθετικά καύσιμα για αυτοκίνητα και βαν και ας επικεντρωθούμε στην ανάπτυξη της φόρτισης, στην εκ νέου εξειδίκευση των εργαζομένων για την ηλεκτρική μετάβαση και στην υπεύθυνη προμήθεια υλικών για μπαταρίες».
