Λιγότεροι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις ευρωπαϊκές οδούς πέρυσι, αλλά απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για να γίνει ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός, σύμφωνα με τα νέα προκαταρκτικά στοιχεία σχετικά με τους θανάτους από τροχαία ατυχήματα για το 2018, τα οποία δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το 2018 σημειώθηκαν περίπου 25.100 θάνατοι σε τροχαία ατυχήματα στην ΕΕ των 28. Πρόκειται για μείωση κατά 21 % σε σύγκριση με το 2010 και κατά 1% σε σύγκριση με το 2017. Με έναν μέσο αριθμό 49 θανάτων από τροχαία ατυχήματα ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους, επιβεβαιώνεται ότι οι ευρωπαϊκοί δρόμοι είναι μακράν οι ασφαλέστεροι στον κόσμο. Αλλά καταδεικνύεται επίσης ότι απέχουμε από την επίτευξη του στόχου μας για μείωση κατά το ήμισυ του αριθμού των θανάτων από τροχαία ατυχήματα έως το 2020. Τούτο υπογραμμίζει την ανάγκη για ταχεία ανάληψη δράσης από τα κράτη μέλη και από ολόκληρο τον τομέα της οδικής ασφάλειας για την υλοποίηση του στρατηγικού σχεδίου δράσης της ΕΕ για την οδική ασφάλεια, το οποίο δημοσιεύτηκε τον Μάιο 2018 στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων της Επιτροπής Γιούνκερ «Η Ευρώπη σε κίνηση», στην οποία καθορίζονται συγκεκριμένες δράσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο της τρέχουσας εντολής της Επιτροπής.
Η Επίτροπος Μεταφορών Violeta Bulc δήλωσε: “Μολονότι θεωρώ ότι είναι ευπρόσδεκτη οποιαδήποτε μείωση των θανάτων από τροχαία ατυχήματα, ακόμη και ένας μόνο θάνατος από τροχαίο είναι απαράδεκτος. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε την οδική ασφάλεια υπήρξε δυναμικός και φιλόδοξος, με την υιοθέτηση στρατηγικού σχεδίου δράσης, συγκεκριμένων δράσεων για την ασφάλεια των οχημάτων και των υποδομών, καθώς και πλαισίου πολιτικής για την επόμενη δεκαετία. Καθώς συνεχίζουμε να εργαζόμαστε βάσει του «οράματος μηδενικών απωλειών» για την επίτευξη μηδενικού αριθμού θανάτων από τροχαία ατυχήματα έως το 2050, είμαστε αποφασισμένοι να συνεργαστούμε με όλα τα κράτη μέλη, καθώς και με το Κοινοβούλιο και με τον τομέα της οδικής ασφάλειας, για να εξασφαλίσουμε το επίπεδο ασφάλειας που ζητούν και αξίζουν οι πολίτες της ΕΕ”.
Τα στοιχεία για τα κράτη μέλη
Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία για το 2018, τα κράτη μέλη με τις καλύτερες βαθμολογίες οδικής ασφάλειας είναι το Ηνωμένο Βασίλειο (28), η Δανία (30) και η Ιρλανδία (31). Από την άλλη πλευρά, τα κράτη μέλη με τα υψηλότερα ποσοστά θανάτου ήταν η Ρουμανία (96), η Βουλγαρία (88), η Λεττονία (78) και η Κροατία (77). Ενώ η μέση μείωση του αριθμού των θανάτων από τροχαία ατυχήματα ήταν μόνο 1% για το σύνολο της ΕΕ για το 2017-2018, ορισμένες χώρες σημείωσαν μεγάλη πρόοδο, όπως η Σλοβενία με πτώση 13%, η Λιθουανία με 11%, η Βουλγαρία με 9 % και η Σλοβακία και η Κύπρος με 8%.
Η Ελλάδα έχει επιτύχει εντυπωσιακές βελτιώσεις στην απόδοση της οδικής ασφάλειας από το 2010 (45%). Ωστόσο, ο αριθμός των τροχαίων ατυχημάτων στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ: 64/ένα εκατομμύριο κατοίκους το 2018.
Θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκων – προκαταρτικά στατιστικά στοιχεία ανά χώρα για το 2018[1]
| 2010 | 2017 | 2018 | 2017-2018 | 2010-2018 | |
| Βέλγιο | 77 | 54 | 52 | -4% | -30% |
| Bουλγαρία | 105 | 96 | 88 | -9% | -20% |
| Τσεχία | 77 | 55 | 62 | 14% | -18% |
| Δανία | 46 | 30 | 30 | 0% | -31% |
| Γερμανία | 45 | 39 | 39 | 3% | -10% |
| Eσθονία | 59 | 36 | 51 | 40% | -15% |
| Ιρλανδία | 47 | 33 | 31 | -5% | -30% |
| Ελλάδα | 113 | 68 | 64 | -6% | -45% |
| Ισπανία | 53 | 39 | 39 | -1% | -27% |
| Γαλλία | 64 | 51 | 48 | -5% | -18% |
| Κροατία | 99 | 80 | 77 | -4% | -26% |
| Ιταλία | 70 | 56 | 55 | -2% | -20% |
| Κύπρος | 73 | 62 | 57 | -8% | -18% |
| Λεττονία | 103 | 70 | 78 | 10% | -31% |
| Λιθουανία | 95 | 67 | 61 | -11% | -43% |
| Λουξεμβούργο | 64 | 42 | 60 | 44% | 13% |
| Ουγγαρία | 74 | 64 | 64 | 1% | -15% |
| Μάλτα | 31 | 41 | 38 | -5% | 38% |
| Ολλανδία[2] | 32 | 31 | – | – | – |
| Aυστρία | 66 | 47 | 45 | -3% | -28% |
| Πολωνία | 103 | 75 | 76 | 2% | -26% |
| Πορτογαλία | 80 | 58 | 59 | 1% | -35% |
| Ρουμανία | 117 | 99 | 96 | -4% | -21% |
| Σλοβενία | 67 | 50 | 44 | -13% | -34% |
| Σλοβακία | 65 | 51 | 46 | -8% | -28% |
| Φινλανδία | 51 | 43 | 43 | -1% | -13% |
| Σουηδία | 28 | 25 | 32 | 28% | 22% |
| Ηνωμένο Βασίλειο[3] | 30 | 28 | 28 | -2% | -4% |
| EΕ 28 | 63 | 49 | 49 | -1% | -21% |
[1] Τα στοιχεία για το 2018 είναι προσωρινά. Ενδέχεται να υπάρξουν μικρές αλλαγές στα τελικά δεδομένα για κάθε χώρα.
[2] Η Ολλανδία δεν έχει εκδώσει προσωρινά στοιχεία για το 2018.
[3] Τα στοιχεία για το Ηνωμένο Βασίλειο είναι εκτίμηση που βασίζεται σε δεδομένα έως τον Ιούνιο του 2018.
Η δημογραφία των θυμάτων
Το 2017, το 21% όλων των ανθρώπων που σκοτώθηκαν στους δρόμους ήταν πεζοί. Γενικά, οι θάνατοι των πεζών μειώθηκαν με χαμηλότερο ρυθμό από ό,τι για τους άλλους χρήστες του οδικού δικτύου (κατά 15% από το 2010 έως το 2017, σε σύγκριση με τη συνολική μείωση των θανάτων κατά 20%).
Οι ποδηλάτες αντιπροσώπευαν το 8% του συνόλου των θυμάτων των τροχαίων ατυχημάτων το 2017. Ο αριθμός των θανάτων ποδηλατών μειώθηκε μόνο κατά 2% μεταξύ του 2010 και του 2017, ο οποίος είναι πολύ χαμηλότερος από τη συνολική μείωση της θνησιμότητας (20%). Οι μοτοσικλετιστές αντιπροσώπευαν το 15% των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων.
Το 2017, το 34% όλων των θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων ήταν στην ηλικιακή ομάδα των 25-49 ετών. Σχεδόν το 13% των νεκρών στους δρόμους της ΕΕ ήταν ηλικίας μεταξύ 18 και 24 ετών, ενώ μόνο το 8% του πληθυσμού εμπίπτει σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα. Αυτό σημαίνει ότι οι νέοι διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο από τον μέσο πληθυσμό. Η πλειοψηφία (67%) νεαρών ατόμων που σκοτώθηκαν σε τροχαία ατυχήματα ήταν οδηγοί, ενώ μόνο το 8% ήταν πεζοί.
Σε γενικές γραμμές, η μέση ηλικία των θυμάτων οδικών ατυχημάτων στην ΕΕ αυξάνεται. Ενώ το 18% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα αφορούσαν ηλικιωμένους το 2010, ο αριθμός αυτός έφθασε το 28% το 2017. Οι άνθρωποι ηλικίας άνω των 65 ετών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ως πεζοί.
Συνολικά, μόνο το 8% των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων το 2017 σημειώθηκε σε αυτοκινητόδρομους, έναντι 54% σε αγροτικούς δρόμους και 38% σε αστικές περιοχές.
Το 2017 και για ολόκληρη την ΕΕ, περίπου 19 άτομα ανά 1 εκατομμύριο κατοίκους έχασαν τη ζωή τους σε αστικά οδικά ατυχήματα. Το ποσοστό όμως διαφέρει σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Γενικά, το ποσοστό θανάτων από τροχαία ατυχήματα στις αστικές περιοχές είναι χαμηλότερο από το μέσο όρο στις περισσότερες χώρες της Βόρειας και της Δυτικής Ευρώπης. Η Λετονία, η Φινλανδία, το Λουξεμβούργο και η Αυστρία είχαν το χαμηλότερο ποσοστό θανάτων σε αστικούς δρόμους σε σύγκριση με το σύνολο των θανάτων (25% ή λιγότερο). Από την άλλη πλευρά, στη Ρουμανία, την Κροατία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία, τη Μάλτα και την Κύπρο, περισσότεροι άνθρωποι σκοτώθηκαν σε αστικές περιοχές παρά σε αγροτικούς δρόμους, ιδίως πεζοί.
Τα ατυχήματα στις αστικές περιοχές είναι διαφορετικά ως προς τα ατυχήματα σε αγροτικούς δρόμους και αυτοκινητοδρόμους. Πρώτον, στις αστικές περιοχές, οι πεζοί και όχι οι επιβάτες αυτοκινήτων αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μερίδιο των θυμάτων: Στο εσωτερικό των αστικών περιοχών, το 40% των θανάτων είναι πεζοί, το 12% είναι ποδηλάτες και το 18% είναι οδηγοί μηχανοκίνητων δικύκλων. Αυτό σημαίνει ότι το 70% των συνολικών θανάτων στις αστικές περιοχές είναι ευάλωτοι χρήστες των οδών. Εκτός των αστικών περιοχών, το ποσοστό αυτό είναι 34%.
Οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε αστικές περιοχές – αντιπροσωπεύουν μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων από αστικά οδικά ατυχήματα το 2017 από ό,τι άλλες ηλικιακές ομάδες. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι οι διαδρομές που πραγματοποιούνται από τους ηλικιωμένους είναι συνήθως μικρές, περιλαμβάνουν κυρίως το περπάτημα και συχνά δεν περιλαμβάνουν τη μετάβαση εκτός αστικών περιοχών. Η τάση αυτή αντιστρέφεται για άτομα ηλικίας 18-49 ετών, για τα οποία το ποσοστό των θανάτων είναι σαφώς υψηλότερο εκτός των αστικών περιοχών. Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι σαφώς υπερεκπροσωπούνται σε αριθμούς θανάτων: στο 38% όλων των θανατηφόρων ατυχημάτων στις αστικές περιοχές, το θύμα είναι ηλικίας 65 ετών και άνω.
Επομένως, η οδική ασφάλεια στην αστική περιοχή συνδέεται στενά με την ασφάλεια των ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου
Τα μέτρα που λήφθηκαν πρόσφατα σε επίπεδο ΕΕ για ασφαλέστερους δρόμους
Στο νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για την οδική ασφάλεια 2021-2030 που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε το μακροπρόθεσμο στόχο της ΕΕ να κινηθεί κοντά σε μηδενικούς θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς στις οδικές μεταφορές έως το 2050. Οι νέοι ενδιάμεσοι στόχοι της, σύμφωνα με τη διακύρηξη της Βαλέττα (Valletta Declaration) το 2017, είναι να μειωθεί ο αριθμός των θανάτων από τροχαία ατυχήματα κατά 50% μεταξύ 2020 και 2030, καθώς και ο αριθμός των σοβαρών τραυματισμών κατά το ήμισυ κατά την ίδια περίοδο. Επιπλέον, η Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για ένα σύνολο βασικών δεικτών απόδοσης που σχετίζονται άμεσα με τη μείωση του θανάτου και των σοβαρών τραυματισμών.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο συνοδεύτηκε από ένα στρατηγικό σχέδιο δράσης για την οδική ασφάλεια, στο οποίο καθορίστηκαν φιλόδοξα σχέδια για τη διακυβέρνηση της οδικής ασφάλειας, τη χρηματοδότηση, την υποδομή, τα οχήματα, την ασφαλή χρήση του οδικού δικτύου, την αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης, τις αναδυόμενες προκλήσεις και την παγκόσμια διάσταση. Ορισμένες από αυτές τις δράσεις έχουν ήδη ολοκληρωθεί.
