Καθώς η κρίση στην Ουκρανία μετατράπηκε σε πόλεμο και η Δύση επιβάλλει νέες κυρώσεις με στόχο τη ρωσική οικονομία, θα μπορούσαν να υπάρξουν σημαντικές παράπλευρες ζημίες στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευαστών και προμηθευτών ανταλλακτικών στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ασία, τόσο λόγω αύξησης του κόστους πρώτων υλών, όσο και πιθανής έλλειψής τους.
Πέραν της αυτονόητης ύφεσης, λόγω αύξησης του ενεργειακού κόστους και πιθανής πτώσης του ΑΕΠ, σε μια αγορά που επλήγη ήδη, πρώτα από την πανδημία και στη συνέχεια από την έλλειψη ημιαγωγών, θα προκύψουν νέα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, με κίνδυνο ανατροπής των σχεδιαζόμενων εξελίξεων.
Τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα
Η Ρωσία είναι σημαντικός προμηθευτής βασικών πρώτων υλών, συμπεριλαμβανομένου του παλλαδίου και του νικελίου, που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή αυτοκινήτων. Οι εξαγωγές της, ως ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής, σύμφωνα με στοιχεία της JP Morgan, έχουν ως εξής: παλλάδιο 45,6%, πλατίνα 15,1%, χρυσός 9,2%, πετρέλαιο 8,4%, αέριο 6,2%, νικέλιο 5,3%, σιτάρι 5,0%, αλουμίνιο 4,2%, άνθρακας 3,5%, χαλκός 3,3% , Ασήμι 2,6%.
Ο αντίκτυπος των κυρώσεων στην παραγωγή αυτοκινήτων θα αποτελέσει πρόσθετο πρόβλημα στην έλλειψη ημιαγωγών, δεδομένου ότι η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής νικελίου στον κόσμο, για χρήση σε μπαταρίες ιόντων λιθίου ηλεκτρικών οχημάτων. Εάν περιοριστούν οι προμήθειες νικελίου, θα μπορούσε να επιβραδυνθεί η παραγωγή μπαταριών, επιφέροντας πλήγμα στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας.
Η Ρωσία παρέχει, επίσης, το 40% του παλλαδίου που χρησιμοποιείται στους καταλυτικούς μετατροπείς, που υπάρχουν σε όλα τα οχήματα που κινούνται με φυσικό αέριο και ντίζελ. Εάν η Ρωσία ανταποδώσει τις κυρώσεις στη Δύση, διακόπτοντας τις σχετικές προμήθειες, οι αυτοκινητοβιομηχανίες θα πρέπει να βρουν εναλλακτικές λύσεις.
Οι αγορές Ρωσίας – Ουκρανίας
Η Ρωσία διαθέτει μεγάλη παραγωγική βάση, η οποία περιλαμβάνει εργοστάσια που ανήκουν σε κατασκευαστές όπως η Renault, η Stellantis, η Volkswagen και η Toyota. Με τουλάχιστον το ένα τέταρτο των ανταλλακτικών των οχημάτων ρωσικής κατασκευής να προέρχονται από το εξωτερικό – αυτά τα εργοστάσια συναρμολόγησης ίσως έχουν πρόβλημα στη λειτουργία τους όσο επιβάλλονται κυρώσεις, σύμφωνα με αναλυτές του κλάδου.
Η αγορά οχημάτων της Ουκρανίας βρίσκεται σε ύφεση. Από πλευράς παραγωγής, η ουκρανική εταιρεία συναρμολόγησης Eurocar κατασκευάζει ορισμένα μοντέλα Škoda για την τοπική αγορά και η AvtoZAZ συναρμολογεί μοντέλα αυτοκινήτων Lada και Kia για να αντισταθμίσει την απαγόρευση εισαγωγής ρωσικών οχημάτων.
Ενώ η σχετικά μικρή αγορά της Ουκρανίας κυριαρχείται σχεδόν αποκλειστικά από εισαγωγές, κυρίως από την ΕΕ και την Ιαπωνία, πάνω από το 80% των πωλήσεων οχημάτων στη Ρωσία κατασκευάστηκαν τοπικά πέρυσι. Μόλις το 7% των ρωσικών πωλήσεων εισήχθη από την ΕΕ, το 3% από την Ιαπωνία και το 3% από την Κίνα.
Οι ειδικοί προβλέπουν ότι οι κυρώσεις θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην αυτοκινητοβιομηχανία της Ρωσίας – τόσο στις πωλήσεις όσο και στην παραγωγή.
Το 2021, 1,67 εκατομμύρια νέα αυτοκίνητα και LCV πουλήθηκαν στη ρωσική αγορά, ελαφρώς αυξημένα σε σχέση με το 2020, αλλά αρκετά χαμηλότερα από τις πωλήσεις του 2015, εν μέρει ως αποτέλεσμα των κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Οι μάρκες με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στη Ρωσία πέρυσι ήταν η Hyundai-Kia (380.000 εισαγόμενες μονάδες) και η AvtoVAZ-Lada (351.000 μονάδες, που παράγονται τοπικά). Να σημειωθεί: από το 2017, η AvtoVAZ ελέγχεται από τη Renault και αναπτύσσει συνέργειες με τη Dacia.
Η ρωσική παραγωγή
Η Ρωσία φιλοξενεί 34 εργοστάσια παραγωγής αυτοκινήτων, πολλά από τα οποία παράγουν οχήματα και εξαρτήματα ξένης μάρκας.
Η Volkswagen παράγει το Tiguan, το Polo και το Skoda Rapid και συναρμολογεί τα Audi Q7 και Q8 σε ένα εργοστάσιο στην Kaluga, κοντά στη Μόσχα. Το 2021 παρήγαγε 118.000 οχήματα και 150.000 κινητήρες. Από το 2007, η VW επένδυσε πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ στην Kaluga και παρόμοιο ποσό σε άλλο εργοστάσιο στο Nizhny Novgorod, το οποίο λειτουργεί από κοινού με την εγχώρια εταιρεία παραγωγής αυτοκινήτων Gaz.
Η Stellantis έχει την ικανότητα να παράγει 125.000 οχήματα ετησίως στο εργοστάσιό της στην Καλούγκα, όπου κατασκευάζει LCV όπως τα Peugeot Expert, Opel Vivaro και Citroën Jumpy.
Η Mercedes επένδυσε 250 εκατομμύρια ευρώ το 2019 σε ένα εργοστάσιο όπου σχεδιάζει να παράγει την E-Class και οχήματα από τη μεγάλη γκάμα SUV της.
Η BMW συναρμολογεί κινητήρες στο Καλίνινγκραντ από το 1999 με την εγχώρια εταιρεία παραγωγής Avtotor.
Η Toyota κατασκευάζει στο Shushary της το Camry και το RAV4.
Η Ford είχε κατασκευάσει ένα εργοστάσιο κοντά στην Αγία Πετρούπολη το 2001, αλλά επέλεξε να αποδεσμευτεί από τη Ρωσία το 2019, χωρίς να διατηρεί πλέον επίσημο δίκτυο διανομής για τα αυτοκίνητά της – με εξαίρεση την αγορά LCV μέσω της συνεργασίας της με την τοπική μάρκα Sollers.
Αρκετά εργοστάσια έχουν ήδη αναστείλει την παραγωγή τους λόγω ζητημάτων της εφοδιαστικής αλυσίδας που σχετίζονται με τις κυρώσεις. Τόσο η παραγωγή όσο και η πώληση οχημάτων στη Ρωσία είναι πιθανό να υποχωρήσουν, αλλά αυτό μάλλον δε θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις αγορές αυτοκινήτων στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι αντιδράσεις των εταιρειών
Ο Όμιλος Volkswagen, σε ανακοίνωσή του ανέφερε πως «βλέπει τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία με μεγάλη ανησυχία και απογοήτευση. Η Volkswagen ελπίζει σε γρήγορη παύση των εχθροπραξιών. Είμαστε πεπεισμένοι ότι μια βιώσιμη λύση στη σύγκρουση μπορεί να επιτευχθεί μόνο με βάση το διεθνές δίκαιο. Οι σκέψεις μας είναι σε όλους τους ανθρώπους εκεί, η ασφάλεια και η ακεραιότητα όλων, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων μας είναι κορυφαία προτεραιότητα». Στο πλαίσιο αυτό το ΔΣ του Ομίλου αποφάσισε ότι ο Όμιλος και οι μάρκες του θα προσφέρουν ένα εκατομμύριο ευρώ στην Γερμανική Υπηρεσία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.
Η Renault ανακοίνωσε πως θα αναστείλει την παραγωγή στο εργοστάσιο συναρμολόγησης αυτοκινήτων της στη Μόσχα την εβδομάδα 28 Φεβρουαρίου – 5 Μαρτίου, λόγω αναγκαστικής αλλαγής στις υπάρχουσες διαδρομές εφοδιαστικής που προκαλούν ελλείψεις εξαρτημάτων, προσθέτοντας ότι οι αυξημένοι συνοριακοί έλεγχοι στις χώρες διέλευσης καθιστούν επίσης δύσκολη την εξασφάλιση αρκετών από αυτά. Η αυτοκινητοβιομηχανία εξετάζει επιλογές για την επανέναρξη της λειτουργίας το συντομότερο δυνατό.
Η AB Volvo (Volvo Group) αποφάσισε τη Δευτέρα το πρωί να σταματήσει το σύνολο των δραστηριοτήτων της στη Ρωσία, αυτό ισχύει τόσο για την κατασκευή φορτηγών όσο και για τις πωλήσεις και το σέρβις. «Η απόφαση ελήφθη μετά από μια σταθμισμένη αξιολόγηση της συνολικής κατάστασης ασφάλειας, των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί και των κανονισμών ελέγχου των εξαγωγών που πρέπει να αντιμετωπίσουμε», δήλωσε ο Claes Eliasson, SVP Group Communication του Ομίλου.
Παράλληλα, Volvo Cars και Volkswagen ανακοίνωσαν ότι αναστέλλουν τις αποστολές αυτοκινήτων στη ρωσική αγορά μέχρι νεωτέρας.
Η Daimler Truck εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία δηλώνει «Είμαστε βαθιά συγκλονισμένοι από τη στρατιωτική βία στην Ουκρανία και ανησυχούμε πολύ για τις απειλές για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην Ευρώπη. Υποστηρίζουμε ξεκάθαρα την παγκόσμια ειρηνική συνεργασία και απορρίπτουμε κατηγορηματικά κάθε μορφή στρατιωτικής δύναμης. Αποφασίσαμε να αναστείλουμε τις επιχειρηματικές μας δραστηριότητες στη Ρωσία μέχρι νεωτέρας. Παρακολουθούμε στενά την κατάσταση και θα επανεξετάζουμε τακτικά την απόφασή μας. Φυσικά, θα συμμορφωθούμε με όλα τα μέτρα της γερμανικής κυβέρνησης και της Ε.Ε.».
Εν τω μεταξύ η Toyota αναγκάστηκε να σταματήσει την παραγωγή της για μία ημέρα στην Ιαπωνία λόγω κυβερνοεπίθεσης, η οποία εικάζεται ότι μπορεί να οφείλεται στην σύμπλευση της Ιαπωνίας με της κυρώσεις έναντι της Ρωσίας.
Σενάρια για το μέλλον
Η ειδική σε θέματα πληροφοριών αυτοκινήτων, Autovista, κατάρτισε δύο πιθανά σενάρια.
- Η Ρωσία αποσύρεται
Μετά από ειρηνευτικές συνομιλίες, ριζική αλλαγή στρατηγικής ή σημαντικές στρατιωτικές απώλειες, η Ρωσία αποσύρεται από το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας, υποχωρώντας στις προηγουμένως κατεχόμενες περιοχές της Κριμαίας, του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ.
Εάν η σύγκρουση αποκλιμακωθεί με αυτόν τον τρόπο, δεν θα υπάρξει μόνιμος αντίκτυπος στις αγορές νέων αυτοκινήτων της Ευρώπης – με εξαίρεση τη Ρωσία. Υποθέτοντας ότι η Ρωσία παραμένει υπό καθεστώς κυρώσεων για κάποιο διάστημα, ο όγκος που προορίζεται για τη χώρα αυτή μπορεί να ανακατευθυνθεί στην υπόλοιπη Ευρώπη, ανακουφίζοντας κάπως τη συνεχιζόμενη έλλειψη εφοδιασμού.
Ελαφρώς διαφορετική η εικόνα για την αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Η ζήτηση αναμένεται να μειωθεί ελαφρά, ιδιαίτερα στην Ανατολική Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να διαρκέσει πολύ, καθώς οι αποδυναμωμένες συναλλαγματικές ισοτιμίες θα ενισχύσουν τις τρέχουσες υπολειμματικές αξίες.
- Η Ρωσία καταλαμβάνει
Η αριθμητική υπεροχή της Ρωσίας υπερισχύει και η Μόσχα καταλαμβάνει την Ουκρανία, χρησιμοποιώντας πιθανώς μια κυβέρνηση μαριονέτα ως πληρεξούσιο.
Η κατάσταση αυτή θα έχει σοβαρότερες οικονομικές συνέπειες, καθώς θα οδηγήσει σε σκληρότερες και πιο μακροχρόνιες κυρώσεις. Αυτές θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη Ρωσία, σχεδόν καμία στις Ηνωμένες Πολιτείες (καθώς δεν εξαρτώνται από τη ρωσική ενέργεια) και θα επιδράσει περισσότερο στην Ανατολική Ευρώπη παρά στη Δυτική. Η Ευρώπη θα πρέπει να αντιδράσει γρήγορα ώστε να επαναπροσανατολίσει τις ενεργειακές της ανάγκες πέραν της Ρωσίας.
Λόγω της συνεχιζόμενης έλλειψης εφοδιασμού, οι αγορές νέων αυτοκινήτων θα επηρεαστούν λιγότερο, ειδικά στη Δυτική Ευρώπη.
Σε αρκετές αγορές μεταχειρισμένων αυτοκινήτων θα σημειωθεί πτώση της ζήτησης, ειδικά στην Ανατολική Ευρώπη. Αυτό θα υπεραντισταθμιστεί από την πίεση του πληθωρισμού και των συναλλαγματικών ισοτιμιών, που θα αναγκάσει τις υπολειμματικές αξίες να παραμείνουν σταθερές ή ακόμη και να αυξηθούν. Στη Δυτική Ευρώπη, οι αναμενόμενες αυξήσεις των υπολειμματικών αξιών για το 2022-23 μπορεί να είναι ελαφρώς χαμηλότερες από τις προβλεπόμενες, ειδικά για τα οχήματα εσωτερικής καύσης.
Έτσι, καταλήγει η Autovista, η ανθεκτικότητα που αποκτήθηκε από τις αλυσίδες εφοδιασμού κατά τη διάρκεια και λόγω των διαταραχών της Covid-19 θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύτιμη στην κρίση της Ουκρανίας, όσο μακρά ή σοβαρή κι αν είναι. Ως αποτέλεσμα, οι διαταραχές τόσο στην αγορά καινούργιων όσο και στις αγορές μεταχειρισμένων αυτοκινήτων στην Ευρώπη μπορεί να αποδειχθούν μικρότερες από αυτές που θα φοβόμασταν.
Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον με βεβαιότητα.
Λίνα Τσαγκαράκη, με πληροφορίες από Automotive News, Bloomberg, NBC News, Göteborgs-Posten, Autovista
