Καθαρός πλανήτης για όλους! Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις 28 Νοεμβρίου ένα στρατηγικό μακρόπνοο όραμα για μια ευημερούσα, σύγχρονη, ανταγωνιστική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050.
Στις στρατηγικές προτεραιότητες του οδικού χάρτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, περιλαμβάνεται η υιοθέτηση της καθαρής, ασφαλούς και συνδεδεμένης κινητικότητας. Αυτό σημαίνει την απαλλαγή του τομέα των μεταφορών από τις εκπομπές άνθρακα με τη χρήση εναλλακτικών μέσων, συνδεδεμένης και αυτοματοποιημένης οδήγησης σε συνδυασμό με την ανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτων και μεγαλύτερη χρήση των εναλλακτικών καυσίμων.
Η Επιτροπή ενέκρινε το στρατηγικό της όραμα, πριν από τη Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (COP24) που πραγματοποιείται από τις 2 έως τις 14 Δεκεμβρίου στο Katowice της Πολωνίας. Κατά τη διάρκεια της συνόδου, η ΕΕ θα φιλοξενήσει πάνω από 100 παράλληλες εκδηλώσεις στο περίπτερό της, συμπεριλαμβανομένων αρκετών που θα αφορούν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές και στρατηγικές για το κλίμα.
Η στρατηγική δείχνει πώς η Ευρώπη μπορεί να δείξει τον δρόμο για την κλιματική ουδετερότητα, επενδύοντας σε ρεαλιστικές τεχνολογικές λύσεις, στην ισχυροποίηση των πολιτών και ευθυγραμμίζοντας τη δράση της σε βασικούς τομείς, όπως η βιομηχανική πολιτική, η χρηματοδότηση ή η έρευνα —ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζεται η κοινωνική δικαιοσύνη για μια δίκαιη μετάβαση.
Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την Ενεργειακή Ένωση, Maroš Šefčovič, δήλωσε: «Δεν μπορούμε να ζούμε ασφαλώς σε έναν πλανήτη, όταν το κλίμα είναι εκτός ελέγχου. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι, αν μειώσουμε τις εκπομπές, θα θυσιάσουμε και το βιοτικό επίπεδο των Ευρωπαίων. Τα τελευταία χρόνια δείξαμε πώς μειώνονται οι εκπομπές και ταυτοχρόνως δημιουργούνται ευημερία, τοπικές θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας και βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων. Η Ευρώπη θα εξακολουθήσει αναπόφευκτα να αλλάζει. Η στρατηγική μας δείχνει ότι είναι πλέον ρεαλιστικό να καταστεί η Ευρώπη, έως το 2050, κλιματικά ουδέτερη και ευημερούσα, ενώ δεν θα μείνει πίσω κανένας Ευρωπαίος και καμία περιφέρεια.»
Ο επίτροπος Δράσης για το Κλίμα και την Ενέργεια Miguel Arias Cañete, προέβη στις εξής δηλώσεις: «Η ΕΕ έχει ήδη ξεκινήσει τον εκσυγχρονισμό και τον μετασχηματισμό προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Και σήμερα, εντείνουμε τις προσπάθειές μας καθώς προτείνουμε μια στρατηγική που θα έχει ως αποτέλεσμα να γίνει η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη σημαντική οικονομία παγκοσμίως έως το 2050. Η κλιματική ουδετερότητα είναι αναγκαία, δυνατή και προς το συμφέρον της Ευρώπης. Πρέπει να επιτευχθούν οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της συμφωνίας του Παρισιού που αφορούν τη θερμοκρασία. Αυτό είναι δυνατό με τις τρέχουσες τεχνολογίες και όσες πλησιάζουν στο στάδιο της υλοποίησης. Και είναι προς το συμφέρον της Ευρώπης να σταματήσει να δαπανά για τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και να επενδύσει σε ουσιαστικές βελτιώσεις της καθημερινής ζωής όλων των Ευρωπαίων. Κανένας Ευρωπαίος, καμία περιφέρεια δεν μπορεί να μείνει πίσω. Η ΕΕ θα στηρίξει όσους υφίστανται περισσότερο τις συνέπειες από αυτή τη μετάβαση κατά τρόπο ώστε ο καθένας να είναι έτοιμος να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας.»
Η επίτροπος Μεταφορών, Violeta Bulc, δήλωσε τα εξής: «Όλοι οι τρόποι μεταφοράς θα πρέπει να συμβάλουν στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές του συστήματος κινητικότητάς μας. Σκοπός είναι να έχουμε μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Αυτός ο σκοπός απαιτεί μια προσέγγιση που θα περιλαμβάνει οχήματα χαμηλών και μηδενικών εκπομπών, ισχυρή αύξηση της ικανότητας του σιδηροδρομικού δικτύου και μια πολύ πιο αποτελεσματική οργάνωση του συστήματος μεταφορών, βάσει της ψηφιοποίησης· κίνητρα για αλλαγή των συμπεριφορών· εναλλακτικά καύσιμα και έξυπνες υποδομές· και παγκόσμιες δεσμεύσεις. Όλα αυτά με γνώμονα την καινοτομία και τις επενδύσεις.»
Σε συνέχεια της πρόσκλησης που απηύθυνε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο του 2018, το όραμα της Επιτροπής για ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον καλύπτει σχεδόν όλες τις πολιτικές της ΕΕ και συμβαδίζει με τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού που είναι να συγκρατηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας αρκετά κάτω από τους 2°C και να συνεχιστούν οι προσπάθειες για να διατηρηθεί στους 1,5°C. Για την ΕΕ, που θέλει να είναι πρωτοπόρος στον τομέα, η κλιματική ουδετερότητα θα πρέπει να έχει επιτευχθεί έως το 2050.
Πρόθεση αυτής της μακροπρόθεσμης στρατηγικής δεν είναι να τεθούν ποσοτικοί στόχοι, αλλά να υπάρξει ένα όραμα και μια κατεύθυνση, να χαραχτεί ένα σχέδιο που θα εμπνεύσει τους συντελεστές, τους ερευνητές, τους επιχειρηματίες αλλά και τους πολίτες, ώστε να αναπτύξουν νέες και καινοτομικές βιομηχανικές μονάδες, επιχειρήσεις και συναφείς θέσεις εργασίας. Οι πολίτες μας μάς έχουν δώσει μια ισχυρή εντολή: σύμφωνα με το τελευταίο ειδικό Ευρωβαρόμετρο (Νοέμβριος του 2018) το 93 % των Ευρωπαίων πιστεύουν ότι η κλιματική αλλαγή προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και το 85 % συμφωνούν ότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και η αποτελεσματικότερη χρήση της ενέργειας μπορούν να δημιουργήσουν οικονομική μεγέθυνση και θέσεις εργασίας στην Ευρώπη. Με το όραμα που παρουσιάζουμε σήμερα, η ΕΕ μπορεί να πληροφορήσει τον υπόλοιπο κόσμο πώς να επιτύχουμε συλλογικά τη δημιουργία ενός καθαρού πλανήτη καθώς και να αποδείξει ότι ο μετασχηματισμός της οικονομίας είναι δυνατός και επωφελής.
Η μακροπρόθεσμη στρατηγική εξετάζει ποιες επιλογές έχουν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες και πώς αυτές μπορούν να συμβάλουν στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας μας και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής των Ευρωπαίων. Επιδιώκει επίσης να εξασφαλίσει ότι η μετάβαση αυτή είναι κοινωνικά δίκαιη και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και της βιομηχανίας της ΕΕ στις παγκόσμιες αγορές, εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας και διατηρήσιμη ανάπτυξη στην Ευρώπη, ενώ επίσης βοηθά να απαντηθούν άλλες περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα ή η απώλεια της βιοποικιλότητας.
Ο δρόμος για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα απαιτούσε κοινή δράση σε επτά στρατηγικούς τομείς: ενεργειακή απόδοση,·εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας,·καθαρές, ασφαλείς και συνδεδεμένες μετακινήσεις,·ανταγωνιστική βιομηχανία και κυκλική οικονομία,·υποδομές και διασυνδέσεις,·βιοικονομία και φυσικές καταβόθρες διοξειδίου του άνθρακα,·δέσμευση και αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα για την αντιμετώπιση των υπολειπόμενων εκπομπών. Η υλοποίηση όλων αυτών των στρατηγικών προτεραιοτήτων θα συνέβαλε στο να γίνει το όραμά μας πραγματικότητα.
Τα επόμενα βήματα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή να μελετήσουν το όραμα της ΕΕ για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη έως το 2050. Για να είναι προετοιμασμένοι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ να διαμορφώσουν το μέλλον της Ευρώπης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα πραγματοποιηθεί στις 9 Μαΐου 2019 στο Sibiu, οι υπουργοί θα πρέπει, σε όλες τις σχετικές συνθέσεις του Συμβουλίου, να συζητήσουν εκτενώς σχετικά με το ποια μπορεί να είναι η συμβολή των αντίστοιχων τομέων πολιτικής τους στο συνολικό όραμα.
Η μακροπρόθεσμη στρατηγική είναι μια πρόσκληση για συμμετοχή προς όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα εθνικά κοινοβούλια, τον τομέα των επιχειρήσεων, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, τους δήμους και τις κοινότητες, καθώς και προς τους πολίτες, και ιδίως προς τους νέους, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η ΕΕ θα εξακολουθήσει να έχει ηγετικό ρόλο και θα παροτρύνει τους άλλους διεθνείς εταίρους να δρουν με τον ίδιο τρόπο. Μια συζήτηση σε επίπεδο ΕΕ, όπου τα μέρη θα είναι καλά ενημερωμένα, θα επιτρέψει στην ΕΕ να χαράξει και να υποβάλει μια φιλόδοξη στρατηγική στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) έως τις αρχές του 2020.
Τα κράτη μέλη θα υποβάλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έως το τέλος του 2018, τα εθνικά σχέδια τους για το κλίμα και την ενέργεια, που έχουν μεγάλη σημασία για να επιτευχθούν οι ποσοτικοί στόχοι για το κλίμα και την ενέργεια ως το 2030 και τα οποία θα πρέπει να είναι μακρόπνοα και να λαμβάνουν υπόψη τη μακροπρόθεσμη στρατηγική της ΕΕ. Επιπροσθέτως, όλο και περισσότερες περιφέρειες, κοινότητες και ενώσεις επιχειρήσεων σχεδιάζουν το δικό τους όραμα για το 2050, που θα εμπλουτίσει τη συζήτηση και θα συμβάλει ώστε η Ευρώπη να δώσει μια ξεκάθαρη απάντηση στην παγκόσμια πρόκληση της κλιματικής αλλαγής.
Σε διεθνές επίπεδο, τον προσεχή χρόνο η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί στενά με τους διεθνείς εταίρους της, έτσι ώστε όλα τα μέρη της συμφωνίας του Παρισιού να χαράξουν, έως το 2020, μια μακροπρόθεσμη εθνική στρατηγική με ορίζοντα τα μέσα του αιώνα, βάσει και της πρόσφατης ειδικής έκθεσης της IPCC σχετικά με τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5 °C.
Η ομάδα υψηλού επιπέδου των ανξάρτητων εμπειρογνωμόνων για τους τρόπους απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές —συμβουλευτικό όργανο του επιτρόπου Carlos Moedas — δημοσίευσε έκθεση για τον ρόλο της έρευνας και της καινοτομίας στην επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, ώστε να αποκτήσει η ΕΕ ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στον αγώνα για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Η έκθεση έρχεται αρωγός στο όραμα της σημερινής ανακοίνωσης.
