Οι Υπουργοί Περιβάλλοντος της Ευρώπης ενέδωσαν στις πιέσεις της αυτοκινητοβιομηχανίας, ψηφίζοντας την αποδυνάμωση ενός κρίσιμου κανονισμού που αποσκοπεί στο να καταστήσει τον τομέα πιο κυκλικό, προειδοποιούν περιβαλλοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Οι κυβερνήσεις ενέκριναν πρόταση για την αναθεώρηση και συγχώνευση της παρωχημένης Οδηγίας για τα Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής (End-of-Life Vehicles Directive) και της Οδηγίας Έγκρισης Τύπου 3R (3R Type-Approval Directive) σε έναν ενιαίο Κανονισμό για τις Απαιτήσεις Κυκλικότητας στον Σχεδιασμό Οχημάτων και στη Διαχείριση Οχημάτων στο Τέλος του Κύκλου Ζωής [1].
Η πρόταση αποσκοπεί στην ενίσχυση της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει τη βελτίωση της κυκλικότητας του τομέα αυτοκινήτου και τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονται με τον σχεδιασμό, την παραγωγή, τη χρήση και την επεξεργασία των οχημάτων στο τέλος της ζωής τους.
Η διευρυμένη εμβέλεια του κανονισμού ώστε να καλύπτει περισσότερους τύπους οχημάτων, καθώς και η συμπερίληψη συγκεκριμένων μέτρων όπως το Διαβατήριο Κυκλικότητας Οχημάτων (CVP), ένα πανευρωπαϊκό σύστημα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (EPR) για την απόδοση ευθυνών στους κατασκευαστές, καθώς και νέες απαιτήσεις για την επαναχρησιμοποίηση εξαρτημάτων, την ανακυκλωμένη περιεκτικότητα των εξαρτημάτων, την καλύτερη συλλογή και βελτιωμένη επεξεργασία στο τέλος ζωής των οχημάτων, είχαν σκοπό να κατευθύνουν τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας προς την απανθρακοποίηση και την κυκλικότητα [2].
Ωστόσο, παρότι το Συμβούλιο προχώρησε σε ορισμένες επιφανειακές βελτιώσεις, απέτυχε να διορθώσει αρκετές χαμένες ευκαιρίες που υπήρχαν στην αρχική πρόταση της Επιτροπής, και επιπλέον αποδυνάμωσε βασικές διατάξεις, παρά τις εκκλήσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, ομάδων καταναλωτών και μερών της ίδιας της βιομηχανίας [3].
Σημαντικά σημεία της θέσης του Συμβουλίου:
- Αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει τη μη βιώσιμη χρήση υλικών και το αποτύπωμα του τομέα, καθώς δεν προωθεί τη μείωση του αριθμού των οχημάτων ούτε την ανατροπή της τάσης για ολοένα και μεγαλύτερα αυτοκίνητα·
- Συνεχίζει να δίνει έμφαση κυρίως στην ανακύκλωση, αγνοώντας τις πιο προτιμητέες στρατηγικές της ανθεκτικότητας, της επαναχρησιμοποίησης και της επισκευής, που στοχεύουν στην επιμήκυνση της διάρκειας ζωής των οχημάτων — κάτι ιδιαίτερα σημαντικό μετά και τον αποκλεισμό των οχημάτων από τον Κανονισμό Οικολογικού Σχεδιασμού για Βιώσιμα Προϊόντα (ESPR)·
- Εφαρμόζει ανεπαρκώς την Αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», παραβλέποντας τα ανώτερα επίπεδα της ιεραρχίας διαχείρισης αποβλήτων και δημιουργώντας άδικο διπλό καθεστώς για τις χώρες εκτός ΕΕ που λαμβάνουν μεταχειρισμένα οχήματα από την Ευρώπη.
Ο Fynn Hauschke, ανώτερος υπεύθυνος πολιτικής για την κυκλική οικονομία και τα απόβλητα στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB), δήλωσε:
«Τα κράτη μέλη συνεχίζουν να αποφεύγουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο: το γεγονός ότι ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός και μέγεθος των οχημάτων στους δρόμους αυξάνει τη χρήση υλικών και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Χωρίς την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος και χωρίς την απαίτηση από τους κατασκευαστές να δημιουργούν ανθεκτικά και επισκευάσιμα οχήματα από την αρχή, ο κανονισμός δεν πρόκειται να θέσει τον τομέα σε πιο πράσινη πορεία.»
Η Barbara Metz, γενική διευθύντρια της Γερμανικής Περιβαλλοντικής Δράσης (Deutsche Umwelthilfe – DUH), δήλωσε:
«Το καρτέλ κατά της ανακύκλωσης, για το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο 458 εκατομμυρίων ευρώ στη βιομηχανία αυτοκινήτου, δείχνει ότι η VW, η Mercedes και η BMW χρειάζονται αυστηρότερους κανόνες όσον αφορά την κυκλική οικονομία. Η θέση του Συμβουλίου της ΕΕ για τον κανονισμό των οχημάτων αποδεικνύει ότι οι υπουργοί Περιβάλλοντος των κρατών μελών υποκύπτουν στη βούληση της αυτοκινητοβιομηχανίας. Η ουσιαστική ευθύνη του παραγωγού απαιτεί την υποχρέωση όλων των κατασκευαστών, χωρίς εξαιρέσεις, να συμμετέχουν σε οργανισμό ευθύνης παραγωγού που θα επιβάλλει αρκετά υψηλά τέλη ώστε να εξασφαλίζεται υψηλής ποιότητας ανάκτηση κρίσιμων και άλλων πολύτιμων πρώτων υλών. Επιπλέον, τα τέλη αυτά πρέπει να είναι διαβαθμισμένα κατά τρόπο ώστε οι παραγωγοί με ιδιαίτερα επιβαρυντικά για το περιβάλλον οχήματα να πληρώνουν σημαντικά υψηλότερα ποσά.»
