Αυστηρότερο πλαίσιο ποινών προκειμένου να ενισχυθεί η οδική ασφάλειας και να μειωθούν τα τροχαία δυστυχήματα εισάγει ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας. Το σχετικό ν/σ πέρασε στη Βουλή.
Συγκεκριμένα, ο ΚΟΚ δίνει έμφαση στην αντιμετώπιση και αποτροπή παραβάσεων που διαχρονικά συνδέονται με μεγάλο αριθμό ατυχημάτων, με αποτέλεσμα να κατηγοριοποιούνται ως πολύ επικίνδυνες. Στο πλαίσιο αυτό καθιερώνεται κλιμακωτού χαρακτήρα ποινολόγιο, ώστε να επιβάλλονται αυστηρότερες συνέπειες σε υπότροπους, οι οποίοι επαναλαμβάνουν σοβαρά παραπτώματα, ενώ υπάρχουν και πρόνοιες για αυξημένες κυρώσεις στην περίπτωση που ο παραβάτης εμπλακεί σε ατύχημα.
Στις παραβάσεις, για τις οποίες θα εφαρμόζονται κλιμακωτές ποινές περιλαμβάνονται η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη ή STOP, η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, η μεγάλη υπέρβαση του ορίου ταχύτητας, οι «κόντρες» και η οδήγηση μοτοσυκλέτας χωρίς κράνος.
Στόχος είναι οι μετακινήσεις να γίνουν πιο ασφαλείς για όλους και να προστατευθούν ανθρώπινες ζωές.
Ποινές και πρόστιμα
Ενδεικτικό παράδειγμά αυτής της νέας δομής ποινών αποτελεί η αντιμετώπιση της χρήσης κινητού τηλεφώνου, που το 2024 ήταν η 3η αιτία πρόκλησης τροχαίων στην Ελλάδα. Σήμερα, ανεξαρτήτως της πρόκλησης ατυχήματος, η χρήση κινητού επισύρει αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων για 60 ημέρες.
Εφεξής, εάν η παράβαση δεν προκαλέσει ατύχημα, προβλέπεται πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες, όμως στην πρώτη υποτροπή η χρηματική ποινή υπερδιπλασιάζεται στα 1.000 ευρώ και η απώλεια της άδειας ανέρχεται στις 180 ημέρες. Εάν ο οδηγός επαναλάβει ξανά την παράβαση, καταλογίζεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και στέρηση άδειας για ένα έτος. Σε περίπτωση, δε, πρόκλησης ατυχήματος, η πρώτη υποτροπή επισύρει πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για τέσσερα έτη. Για τη δεύτερη υποτροπή προβλέπεται πρόστιμο 4.000 ευρώ και 8ετής αφαίρεση άδειας οδήγησης.
Ανεξαρτήτως όμως εάν πρόκειται για την πρώτη, τη δεύτερη ή την τρίτη παράβαση, υπάρχει πια και ποινική διάσταση για την πρόκληση ατυχήματος, η οποία δεν υπήρχε στο παρελθόν. Με βάση το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα, επιβάλλεται κάθειρξη έως 10 έτη εάν προκλήθηκε βαριά σωματική βλάβη ή βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, κάθειρξη 10 έως 20 ετών σε περίπτωση θανατηφόρου τροχαίου και μέχρι ισόβια αν χαθούν πολλές ζωές.
Δεύτερο παράδειγμα κλιμακωτών ποινών αποτελεί η χρήση κράνους από δικυκλιστές. Σχεδόν 4 στους 10 νεκρούς από τροχαία δυστυχήματα στην Ελλάδα το 2023 επέβαιναν σε δίτροχο, ενώ τα ποσοστά χρήσης κράνους συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι χαμηλά, ειδικά για τους συνεπιβάτες.
Έως τώρα προβλεπόταν αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων για 60 ημέρες, ενώ οι συνεπιβάτες κινδυνεύουν απλά με πρόστιμο 50 ευρώ. Πλέον, η μη χρήση κράνους επισύρει πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες, όμως στην πρώτη υποτροπή ο κατ’ επανάληψη παραβάτης θα είναι αντιμέτωπος με πρόστιμο 1.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έξι μήνες, ποινές που διπλασιάζονται σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής.
Στο ενδεχόμενο που ο συνεπιβάτης δεν φορά κράνος, τόσο αυτός όσο και ο οδηγός τιμωρούνται με πρόστιμο 350 ευρώ, ακόμα κι αν ο τελευταίος φορούσε το δικό του.
Σχετικά με την οδήγηση σε κατάσταση μέθης, η οποία υπολογίζεται πως σχετίζεται με το 25% των θανάτων στην άσφαλτο στην Ελλάδα το 2024, ο ΚΟΚ προβλέπει τρία επίπεδα επήρειας, με αυστηρότερες κυρώσεις για όσους πιάνουν το τιμόνι έχοντας καταναλώσει μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ.
Η πρώτη κατηγορία αφορά τους οδηγούς που έχουν 0,50 έως 0,80 γραμμάρια ανά λίτρο αίματος, οι οποίοι θα καλούνται να καταβάλουν πρόστιμο 350 ευρώ και θα χάνουν το δίπλωμά τους για 30 ημέρες. Εάν ανιχνευθεί ποσότητα 0,80 έως 1,10 γραμμαρίων στο κυκλοφορικό τους, το πρόστιμο ανέρχεται στα 700 ευρώ και η άδεια οδήγησης παραδίδεται για 90 ημέρες. Το όχημα ακινητοποιείται υποχρεωτικά και φυλάσσεται.
Για τις δύο αυτές κατηγορίες η πρώτη υποτροπή επισύρει 1.000 χρηματική ποινή και στέρηση διπλώματος για 180 ημέρες. Τυχόν δεύτερη υποτροπή ισοδυναμεί με πρόστιμο της τάξης των 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έναν χρόνο.
Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι οδηγοί που διαπιστώνεται ότι έχουν περισσότερο από 1,10 g/l στο αίμα τους. Στην πρώτη παράβαση επιβάλλεται πρόστιμο 1.200 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για έξι μήνες, ακινητοποίηση και φύλαξη του οχήματος.
Η κλιμάκωση των ποινών σε περίπτωση υποτροπής προβλέπει πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για επτά χρόνια μετά την πρώτη υποτροπή και 10ετή στέρηση διπλώματος συν 4.000 ευρώ πρόστιμο για τη δεύτερη υποτροπή. Στο ποινικό σκέλος, ο δράστης αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης από δύο μήνες έως πέντε χρόνια, αφαίρεση των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος για 10 μέρες μέχρι έξι μήνες.
Και εδώ εφαρμόζεται το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα.
Ένα ακόμα παράδειγμα είναι η παραβίαση STOP, με την οποία συνδεόταν το 16% των ατυχημάτων στον Ελλάδα το 2022. Σήμερα δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στην πρόκληση ή μη ατυχήματος, κάτι που αλλάζει, μαζί με την κλιμάκωση των ποινών για τους κατά συρροή παραβάτες.
Χωρίς την πρόκληση ατυχήματος, η πρώτη παράβαση συνοδεύεται από πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες. Για όσους επαναλάβουν την παράβαση το πρόστιμο «σκαρφαλώνει» στα 1.000 ευρώ και η απώλεια του διπλώματος επεκτείνεται στις 180 ημέρες. Η δεύτερη υποτροπή σημαίνει 2.000 ευρώ πρόστιμο.
Σε περίπτωση πρόκλησης ατυχήματος η πρώτη ποινή είναι 700 ευρώ πρόστιμο και στέρηση άδειας για 60 ημέρες, τυχόν υποτροπή οδηγεί σε πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για τέσσερα έτη. Νέα υποτροπή επισύρει 4.000 ευρώ πρόστιμο αλλά και ο δράστης χάνει το δίπλωμά του για μία 8ετία. Και εδώ ισχύουν οι ποινές του άρθρου 290Α του Ποινικού Κώδικ
Νομοθετικές βελτιώσεις
Στο μεταξύ, όπως είχε προαναγγείλει, σύμφωνα με τις προτάσεις κομμάτων και φορέων, ο αναπληρωτής υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, κατέθεσε σειρά νομοθετικών βελτιώσεων κατά την συζήτηση του σχεδίου νόμου «Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας και λοιπές διατάξεις» στην ολομέλεια της Βουλής. Ο κ. Κυρανάκης ανέφερε ότι βελτιώσεις που έχουν ουσία αφορούν: Την θέσπιση διοικητικού προστίμου 700 ευρώ και αφαίρεση του διπλώματος οδήγησης για 60 ημέρες, την πρώτη φορά της παράβασης για αναστροφή, εφόσον έχει προκληθεί τροχαία σύγκρουση. Σε περίπτωση μισθωμένου οχήματος, οι κυρώσεις επιβαρύνουν τον παραβάτη μισθωτή οδηγό. Επίσης, οι απαγορεύσεις στάθμευσης των αυτοκινούμενων τροχοσπίτων, θα αφορούν πλέον τροχόσπιτα μήκους 7,5 μέτρων (αντί 6 μέτρων, όπως προβλεπόταν) σύμφωνα με την τεκμηρίωση που κατέθεσε ο οικείος Σύλλογος Επαγγελματιών Αυτοκινούμενων και Ρυμουλκούμενων Τροχόσπιτων Ελλάδος.
Ταξί: Ως προς την κίνηση των ταξί στις λεωφορειολωρίδες, ο κ. Κυρανάκης είπε πως διευκρινίζεται στην διάταξη του νέου ΚΟΚ, πως το χρονικό όριο των 30 δευτερολέπτων για την στάση επιβίβασης – αποβίβασης επιβάτη, δεν ισχύει όταν γίνεται σε υπάρχουσα εσοχή, όπως και όταν αφορά επιβάτες με κινητική δυσκολία. Επίσης εισάγεται εξουσιοδοτική διάταξη για την έκδοση υπουργικής απόφασης για την κυκλοφορία των ταξί στις λεωφορειολωρίδες, όταν μετακινούν κατηγορίες επιβατών για θεραπευτικούς σκοπούς, όπως π.χ. νεφροπαθών για αιμοκάθαρση.
Εξ άλλου, με νομοθετική βελτίωση στο άρθρο 17, είπε πως «μια και η τεχνολογία προχωρά, μαζί με την απαγόρευση της χρήση κινητού κατά την οδήγηση προστίθενται και οι άλλες συσκευές τηλεπικοινωνίας, όπως η χρήση επικοινωνίας μέσω φορητών ηλεκτρονικών συσκευών με την μορφή ρολογιού χειρός και αντιστοίχως των τάμπλετ».
Την υποστήριξή της στην πρωτοβουλία για την αναμόρφωση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ.) είχε εκφράσει η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ), τονίζοντας ότι η οδική ασφάλεια πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για όλους.
Η ΕΑΕΕ, ως θεσμικός εκπρόσωπος της ασφαλιστικής αγοράς, κλήθηκε και συμμετείχε στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Οδικής Ασφάλειας της Βουλής, πριν τη συζήτηση του σχετικού ν/σ, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις, “με στόχο έναν πιο λειτουργικό και δίκαιο Κ.Ο.Κ., που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής”.
Οι προτάσεις της ΕΑΕΕ:
-Εναρμόνιση διατάξεων Κ.Ο.Κ. με το νέο νομικό πλαίσιο για την υποχρεωτική ασφάλιση οχημάτων (ν. 5113/2024). Αναδείχθηκε η ανάγκη εναρμόνισης των διατάξεων για τη χορήγηση άδειας και πινακίδων κυκλοφορίας με τον νέο ορισμό των οχημάτων που υπάγονται σε υποχρεωτική ασφάλιση. Ειδικότερα, επισημάνθηκε η ασάφεια που έχει ανακύψει σχετικά με τη διαδικασία καταχώρησης συγκεκριμένης κατηγορίας ηλεκτρικών οχημάτων (με μέγιστο καθαρό βάρος άνω των 25 κιλών και μέγιστη ταχύτητα άνω των 14 χλμ/ώρα), τα οποία με τον ν. 5113/2024 (ΦΕΚ Α΄ 96) εντάχθηκαν στον ορισμό των οχημάτων που έχουν υποχρέωση ασφάλισης αστικής ευθύνης. Μέσω της επικείμενης αναμόρφωσης του Κ.Ο.Κ., θα πρέπει να αποσαφηνιστεί το πλαίσιο και να καθοριστούν οι διαδικασίες καταχώρησης, διευκολύνοντας έτσι και την ασφάλιση των εν λόγω οχημάτων.
-Επιβράβευση καλής οδηγικής συμπεριφοράς. Η ΕΑΕΕ κάλεσε την Πολιτεία να υιοθετήσει μέτρα που θα ενισχύουν την επιβράβευση των υπεύθυνων οδηγών. Στο πλαίσιο αυτό, πρότεινε να προβλεφθεί η δυνατότητα πρόσβασης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στο Σύστημα Ελέγχου Συμπεριφοράς Οδηγών (point system), ώστε να μπορούν να αξιολογούν αξιόπιστα τον κίνδυνο και να προσαρμόζουν αναλόγως τα ασφάλιστρα. Με αυτόν τον τρόπο, θα είναι εφικτή η επιβράβευση των «καλών οδηγών» και η περαιτέρω ενίσχυση της οδικής ασφάλειας.
-Πρόσβαση σε οπτικό υλικό από κάμερες τροχαίας για διερεύνηση ατυχημάτων. Ζητήθηκε η θεσμοθέτηση της δυνατότητας άμεσης πρόσβασης των αστικώς υπευθύνων (όπως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις) σε υλικό από κάμερες της τροχαίας που βρίσκονται στην περιοχή του ατυχήματος. Σκοπός είναι η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη διερεύνηση των συνθηκών του ατυχήματος και η επιτάχυνση της αποζημίωσης των παθόντων.
