Οι επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων παγκοσμίως, ανήλθαν στα 7 τρισ. δολάρια πέρυσι, σύμφωνα με ανάλυση του IMF (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), καθώς οι κυβερνήσεις στήριξαν τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις κατά την παγκόσμια άνοδο των τιμών ενέργειας, που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την οικονομική ανάκαμψη από την πανδημία.
Οι οικονομολόγοι του IMF, Simon Black, Ian Parry και Nate Vernon, αναφέρουν πως η μείωση των επιδοτήσεων θα μειώσει την ατμοσφαιρική ρύπανση, θα δημιουργήσει έσοδα και θα συνεισφέρει σημαντικά στην επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.
Την ώρα που ο κόσμος προσπαθεί να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου και τμήματα της Ασίας, της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών καίγονται από υπερβολική ζέστη, οι επιδοτήσεις πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου ανέρχονται στο 7,1% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, επισημαίνουν οι οικονομολόγοι του IMF. Το ποσόν αυτό ξεπερνά τις ετήσιες δαπάνες των κυβερνήσεων για εκπαίδευση (4,3% των παγκόσμιων εσόδων) και ανέρχεται περίπου στα δύο τρίτα των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης (10,9%).
Το πόρισμα του IMF συμπίπτει με την ανακοίνωση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού πως ο Ιούλιος ήταν ο πιο ζεστός μήνας που έχει ποτέ καταγραφεί, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη περιορισμού της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
| Έτος | Έμμεσες επιδοτήσεις (σε τρισ. $) | Άμεσες επιδοτήσεις (σε τρισ. $) | Σύνολο επιδοτήσεων (σε τρισ. $) |
| 2015 | 4,1 | 0,4 | 4,5 |
| 2016 | 4,1 | 0,3 | 4,4 |
| 2017 | 4,3 | 0,4 | 4,7 |
| 2018 | 4,8 | 0,6 | 5,4 |
| 2019 | 5 | 0,6 | 5,6 |
| 2020 | 4,5 | 0,5 | 5 |
| 2021 | 5,2 | 0,7 | 5,9 |
| 2022 | 5,7 | 1,3 | 7 |
Πηγή: IMF
Όπως δείχνει το σχετικό διάγραμμα, οι επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων αυξήθηκαν κατά 2 τρισ. δολάρια την τελευταία διετία, καθώς οι άμεσες επιδοτήσεις (υποτιμολόγηση κόστους προμήθειας) υπερδιπλασιάστηκαν στο 1,3 τρισ. δολάρια. Αυτό υποστηρίζεται από ανάλυση, η οποία παρέχει επικαιροποιημένες εκτιμήσεις 170 χωρών για άμεσες και έμμεσες επιδοτήσεις (υποτίμολόγηση περιβαλλοντικού κόστους και διαφυγέντες φόροι κατανάλωσης). Στη χώρα μας οι άμεσες επιδοτήσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία του IMF, έφτασαν συνολικά το 2022 τα 2,2 δισ. και οι έμμεσες τα 7,6 δισ. δολάρια.
Η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων επιφέρει τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος—κυρίως τοπική ατμοσφαιρική ρύπανση και ζημίες λόγω υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η συντριπτική πλειονότητα των επιδοτήσεων είναι έμμεσες, καθώς το περιβαλλοντικό κόστος συχνά δεν αντικατοπτρίζεται στις τιμές των ορυκτών καυσίμων, ιδίως του άνθρακα και του ντίζελ.
Η ανάλυση του IMF δείχνει ότι οι καταναλωτές δεν πλήρωσαν το πάνω από 5 τρισ. δολάρια περυσινό περιβαλλοντικό κόστος. Αυτό το κόστος θα ήταν σχεδόν διπλάσιο εάν η ζημιά στο κλίμα αποτιμάτο στο επίπεδο πρόσφατης μελέτης που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, αντί της βασικής προϋπόθεσης ότι το κόστος υπερθέρμανσης του πλανήτη ισούται με την τιμή εκπομπών που απαιτείται προς επίτευξη των στόχων θερμοκρασίας της Συμφωνίας του Παρισιού.
Αυτές οι έμμεσες επιδοτήσεις προβλέπεται να αυξηθούν, καθώς οι αναπτυσσόμενες χώρες – οι οποίες συνήθως διαθέτουν σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, εργοστάσια και οχήματα μεγαλύτερης ρύπανσης και πυκνούς πληθυσμούς που ζουν και εργάζονται κοντά σε αυτές τις πηγές ρύπανσης – αυξάνουν την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων στο επίπεδο των προηγμένων οικονομιών.
Εάν οι κυβερνήσεις καταργούσαν τις άμεσες επιδοτήσεις και επέβαλαν διορθωτικούς φόρους, οι τιμές των καυσίμων θα αυξάνονταν. Αυτό θα υποχρέωνε τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να λαμβάνουν υπόψη το περιβαλλοντικό κόστος κατανάλωσης και επενδύσεων. Το αποτέλεσμα θα ήταν η σημαντική μείωση των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθαρότερη ατμόσφαιρα, λιγότερες αναπνευστικές και καρδιακές παθήσεις και περισσότερα δημοσιονομικά περιθώρια για τις κυβερνήσεις.
Το IMF εκτιμά ότι η κατάργηση των έμμεσων και άμεσων επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων θα αποτρέψει 1,6 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως, θα αυξήσει τα κρατικά έσοδα κατά 4,4 τρισ. δολάρια και θα επιφέρει επίτευξη των στόχων υπερθέρμανσης του πλανήτη. Θα αναδιανείμει επίσης τα έσοδα, καθώς οι επιδοτήσεις, όπως αναφέρει, ωφελούν περισσότερο τα πλούσια παρά τα φτωχά νοικοκυριά.
Ωστόσο, η κατάργηση των επιδοτήσεων καυσίμων μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη. Οι κυβερνήσεις πρέπει να σχεδιάσουν, να επικοινωνήσουν και να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις με σαφήνεια και προσοχή στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου πακέτου πολιτικής παροχών. Ένα μέρος των αυξημένων εσόδων πρέπει να ενισχύσει τα ευάλωτα νοικοκυριά για τις υψηλότερες τιμές ενέργειας. Το υπόλοιπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση των φόρων εργατικού κόστους και επενδύσεων και τη χρηματοδότηση δημόσιων αγαθών, όπως εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη και καθαρή ενέργεια.
Με την υποχώρηση των παγκόσμιων τιμών ενέργειας και την αύξηση των εκπομπών, οι οικονομολόγοι του IMF, υποστηρίζουν πως ήλθε η κατάλληλη ώρα για σταδιακή κατάργηση άμεσων και έμμεσων επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, για έναν υγιέστερο και πιο βιώσιμο πλανήτη.
