Σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2024 οι χώρες της ΕΕ κατέγραψαν 19.800 θανάτους από τροχαία – μείωση 70% σε σχέση με τα θλιβερά ρεκόρ της δεκαετίας του 1970.
Ωστόσο, σε σύγκριση με το 2023, η μείωση ήταν μόλις 3%, ποσοστό πολύ μικρό για να επιτευχθεί ο διακηρυγμένος στόχος της ΕΕ για το 2030, που είναι η μείωση των τροχαίων θανάτων κατά το ήμισυ σε σχέση με το 2019.
Επομένως, αν και η πρόοδος είναι αναμφισβήτητη, παραμένουν πολλές προκλήσεις προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφαλής κινητικότητα για όλους και πάντοτε. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους ευάλωτους χρήστες του δρόμου, όπως οι πεζοί, οι ποδηλάτες και οι επιβάτες μηχανοκίνητων δικύκλων, οι οποίοι εξακολουθούν να διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, απομένει ακόμη πολύς δρόμος για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, ιδίως στις χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Στην τελευταία έκθεση της DEKRA εξηγείται πού έχουν σημειωθεί σημαντικές πρόοδοι τις τελευταίες δεκαετίες και πού απαιτείται περαιτέρω δράση, ώστε να επιτευχθεί βελτιστοποίηση σύμφωνα με το όραμα «Vision Zero». Πρόκειται για την 18η συνεχόμενη Έκθεση Οδικής Ασφάλειας, η οποία συνεχίζει μια εντυπωσιακή ιστορία επιτυχας. Η διεθνής απήχηση της έκθεσης, καθώς και το γεγονός ότι συχνά αναφέρεται από πολιτικούς, επαγγελματικούς φορείς και άλλους οργανισμούς, υπογραμμίζει τη φήμη που έχει αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια. Αποτελεί μια διαρκή επέκταση της δέσμευσης της DEKRA στην οδική ασφάλεια, που πλέον μετρά έναν αιώνα.
Επισημαίνεται αρμοδίως, ότι η κινητικότητα στους δρόμους του κόσμου αντικατοπτρίζει την τεχνολογική πρόοδο, τις κοινωνικές αλλαγές και τις παγκόσμιες προκλήσεις – και στον τομέα της οδικής ασφάλειας. Το γεγονός ότι περίπου 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο σε τροχαία ατυχήματα παγκοσμίως υπογραμμίζει τη σημασία της συνεχούς προσπάθειας για την ανάπτυξη αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης ατυχημάτων και μετριασμού των συνεπειών τους.
Στη δεκαετία του 1920, η μηχανοκίνητη κινητικότητα ξεκίνησε την παγκόσμια πορεία της με την μαζική παραγωγή αυτοκινήτων. Στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική ειδικότερα, το αυτοκίνητο έγινε νέο σύμβολο τεχνολογικής προόδου και κοινωνικού εκσυγχρονισμού. Ωστόσο, οι οδικές υποδομές βρίσκονταν ακόμα σε εμβρυακό στάδιο, ενώ τα οχήματα διέθεταν μόνο απλά συστήματα πέδησης και φωτισμού.
Στις δεκαετίες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το αυτοκίνητο εξελίχθηκε από είδος πολυτελείας σε μέσο μαζικής μεταφοράς, και πολλές χώρες ξεκίνησαν προγράμματα υποδομών για την κατασκευή ή την επέκταση δρόμων. Με την εντεινόμενη παγκοσμιοποίηση από τη δεκαετία του 1980 και μετά, πολυάριθμες αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα και η Ινδία κατέκτησαν υψηλότερα επίπεδα μηχανοκίνησης, ενώ στις βιομηχανοποιημένες χώρες εμφανίστηκαν τα πρώτα προβλήματα της μαζικής κυκλοφορίας: κυκλοφοριακή συμφόρηση, ατμοσφαιρική ρύπανση και ατυχήματα. Αυτά οδήγησαν σε αυξανόμενη συνειδητοποίηση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού κόστους της χρήσης του αυτοκινήτου.
Ο 21ος αιώνας σηματοδοτεί βαθύτατη αλλαγή στην κινητικότητα, με ζητήματα όπως η ψηφιοποίηση, η προστασία του κλίματος και οι νέες έννοιες χρήσης να έρχονται στο προσκήνιο. Οι υπηρεσίες κοινής χρήσης, η μικροκινητικότητα και η ψηφιακή διαχείριση της κυκλοφορίας αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Ενώ κυρίως οι βιομηχανοποιημένες χώρες κινούνται προς πλήρως αυτοματοποιημένα και διασυνδεδεμένα μοντέλα κινητικότητας, πολλές χώρες του Παγκόσμιου Νότου εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εντελώς διαφορετικές προκλήσεις.
Η ασφαλής κινητικότητα πρέπει να θεωρείται δεδομένη
Ο κόσμος της κινητικότητας έχει μεταμορφωθεί πλήρως τα τελευταία 100 και πλέον χρόνια – από τα πρώτα αυτοκίνητα στα υψηλά αυτοματοποιημένα οχήματα· από την τοπική κυκλοφορία στα παγκόσμια δίκτυα μεταφορών. Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί τόσο στην τεχνολογία των οχημάτων όσο και στην οδική ασφάλεια.
Jann Fehlauer // Διευθύνων Σύμβουλος της DEKRA Automobil GmbH
Αν και η εξέλιξη αυτή υπήρξε εντυπωσιακή, ήταν ταυτόχρονα καθοριστική για την κάλυψη των αναγκών του διαρκώς αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού. Έχει αποδειχθεί ότι οι τεχνολογικές καινοτομίες μπορούν να πετύχουν μόνο όταν συνοδεύονται από κατάλληλο νομικό πλαίσιο και κοινωνική αποδοχή.
Στην Ευρώπη, η άνθηση του αυτοκινήτου ξεκίνησε τη δεκαετία του 1920. Μέχρι τότε, την κυκλοφορία στους δρόμους κυριαρχούσαν οι άμαξες με άλογα, αλλά η μαζική παραγωγή προσιτών οχημάτων άλλαξε το τοπίο. Η οικονομική άνθηση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οδήγησε σε απότομη αύξηση της ιδιοκτησίας Ι.Χ. σε πολλές χώρες. Για να αντιμετωπίσουν την αύξηση της κυκλοφορίας – που οφειλόταν και στην ανάπτυξη των οδικών εμπορευματικών μεταφορών – οι χώρες προχώρησαν σε μέτρα όπως η κατασκευή ή η επέκταση αυτοκινητοδρόμων.
Για πολύ καιρό, η αρνητική πλευρά ήταν η έλλειψη κανονισμών οδικής ασφάλειας, γεγονός που σήμαινε υψηλό αριθμό θανατηφόρων τροχαίων. Σε πολλές χώρες, αυτή η τάση κορυφώθηκε τη δεκαετία του 1970. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, το 1972 καταγράφηκαν πάνω από 21.000 θάνατοι από τροχαία. Οι βελτιώσεις στην τεχνολογία των οχημάτων και στη νομοθεσία άρχισαν να αντιστρέφουν την τάση, με τη σταδιακή εισαγωγή της ζώνης ασφαλείας, των ζωνών παραμόρφωσης, των αερόσακων, των ηλεκτρονικών βοηθημάτων οδήγησης όπως ABS και ESP, καθώς και πολυάριθμων συστημάτων υποβοήθησης οδηγού. Παράλληλα, μέτρα όπως τα όρια ταχύτητας, τα όρια αλκοόλ στο αίμα και η βελτίωση της εκπαίδευσης νέων οδηγών – σε συνδυασμό με αυστηρότερες κυρώσεις για παραβάσεις – οδήγησαν σε μείωση των θανατηφόρων και σοβαρών ατυχημάτων. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις πολυάριθμες δημόσιες καμπάνιες για την οδική ασφάλεια. Κυρίως, όμως, ήταν η εισαγωγή των περιοδικών τεχνικών ελέγχων που συνέβαλε καθοριστικά στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας – κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα.
